نوجوانی یکی از دوره‌های مهم و حساس در زندگی افرد است. این دوره با ویژگی‌های خاصی همراه است که ممکن است برای نوجوان مشکلاتی را ایجاد کند. یا اینکه ممکن است والدین در مواجهه با تغییرات این دوره دچار سردرگمی شده و در مورد نحوه رفتار مناسب با نوجوان خود آگاهی کافی نداشته باشند. در دوره نوجوانی، افراد تغییرات جسمی و روانی زیادی پیدا می‌کنند و در معرض انواع مخاطرات قرار می‌گیرند که آن‌ها را نسبت به طیفی از اختلالات روانی و آسیب‌های اجتماعی آسیب‌پذیرتر می‌کند. مشاوره با نوجوان و خانواده او، با هدف پیشگیری و درمان اختلالات و آشفتگی‌های روانی و برخی انحرافات در این دوره است. در واقع، مشاوره نوجوان با هدف آگاهی بخشی به نوجوانان و والدین آن‌ها در خصوص مسائل مرتبط با بلوغ و کمک به رشد فردی، اجتماعی و ارتباطی نوجوان با خانواده و جامعه انجام می‌شود.

چه موقع باید برای مشاوره نوجوان اقدام کرد؟

مشاوره نوجوان در موارد متعددی می‌تواند به خانواده‌ها کمک کند. اما در صورت وجود برخی شرایط خاص باید بطور جدی مد نظر والدین قرار گیرد. این شرایط شامل موارد زیر است:

بروز اختلالات روانی

نوجوانان نیز مانند بزرگسالان ممکن است مبتلا به اختلالات روانی شوند. رایج‌ترین اختلالات روانی در میان نوجوانان اضطراب، ‌افسردگی، مشکلات رفتاری و در برخی موارد وسواس است. وجود چنین مشکلاتی معمولاً دلیل اصلی بسیاری از مشکلات دیگر در این دوره است. اختلالات روانی به تنهایی می‌توانند نوجوانی را به یک دوره پر آشوب و بحرانی تبدیل کنند. بنابراین اگر در نوجوان خود متوجه مشکلاتی از این قبیل شدید، بهتر است از یک مشاور نوجوان کمک بگیرید.

وجود مشکلات رفتاری

گاهی شاهد برخی مشکلات رفتاری در نوجوان خود هستیم. رفتارهایی مثل پرخاشگری، لجبازی، رفتارهای پرخطر و غیره نمونه‌هایی از مشکلات رفتاری دوره نوجوانی است. این رفتارها گاهی به علت یک اختلال روانی زمینه‌ای رخ می‌دهد. گاهی نیز در واکنش به مجموعه‌ای از تغییرات محیطی و یا رفتار والدین اتفاق می‌افتند. اما آنچه که در این شرایط مهم است تحت‌تاثیر قرار گرفتن رابطه والدین و فرزندان به خاطر چنین مشکلاتی است. در بسیاری از موارد وجود مشکلات رفتاری به رابطه والدین و فرزندان به شدت آسیب زده و تا مدت‌ها این شکاف ارتباطی ترمیم نمی‌شود. از این رو در صورت وجود مشکلات رفتاری به منظور جلوگیری از کاهش صمیمیت در روابط بهتر است از یک مشاور متخصص در حوزه نوجوانان کمک گرفته شود.

بروز مشکلات تحصیلی

اگر به تازگی متوجه شدید که فرزند شما دچار افت تحصیلی شده است یا در مدرسه عملکرد موفقیت‌آمیزی ندارد بهتر است به محض اطلاع، از یک مشاور متخصص کمک بگیرید. ادامه‌دار شدن مشکلات تحصیلی علاوه بر اینکه به اعتماد به نفس کودک آسیب می‌زند مشکلاتی را در رابطه شما با فرزندتان ایجاد می‌کند.

مشاوره نوجوان چه موضوعاتی را شامل می‌شود؟

مشاوره تخصصی و درمان اختلالات روانی

همان‌طور که اشاره شد یکی از موضوعات مهم در مشاوره با نوجوان، درمان اختلالات رواشناختی وی است. درمان اختلالات روانشناختی با استفاده از روش‌های مختلف انجام شده و به نوجوان و خانواده کمک می‌شود تا در مورد مشکلات موجود بینش کسب کرده و راهکارهای مقابله سالم را یاد بگیرند.

مشاوره پیشگیری

مشاوره نوجوان علاوه بر درمان اختلالات، نقش بسیار مهمی در پیشگیری از بسیاری از اختلالات روانی خواهد داشت. مخاطب این نوع از مشاوره، والدین هستند و در مورد انواع اختلالات روانشناختی نوجوان اطلاعات کسب کرده و با نحوه پیشگیری آشنا می‌شوند.

استعدادیابی و انتخاب رشته

یکی از دغدغه‌های والدین استعدادیابی و پروش توانمندی‌های فرزندان خود است. تقریباً تمامی والدین دوست دارند بدانند توانایی‌های فرزندشان چیست و در چه حوزه‌ای می‌توانند موفق باشند. حتی ممکن است به منظور کشف این استعدادها فرزند خود را در انواع کلاس‌ها ثبت نام کنند و این کار ناخودآگاه موجب تنفر کودک از انواع کلاس‌های آموزشی شود. عدم رغبت به چنین کلاس‌هایی در سنین نوجوانی به اوج خود می‌رسد. حتی به دلیل این فشار، ممکن است نوجوان از هر نوع آموزش و یادگیری متنفر شود. در چنین شرایطی مشاوره می‌تواند به والدین کمک کند تا با روش علمی و شخصیت‌شناسی دقیق استعداد فرزند خود را کشف نمایند. این امر می‌توانند فضایی فراهم کنند که استعداد فرزندان به طور طبیعی شکوفا شود.

درمان مشکلات یادگیری

یکی از دلایل افت تحصیلی یا عدم موفقیت در مدرسه، وجود مشکلات یادگیری است. مشکلات یادگیری معمولاً ناشی از علل مختلفی چون ابتلا به انواع اختلالات یادگیری، داشتن اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD)، ابتلا به افسردگی و … است. این مشکل در هر مقطعی می‌تواند عملکرد تحصیلی فرد را به شدت مختل کنند. در صورت بررسی دقیق و شروع به موقع مداخلات می‌توان بسیاری از مشکلات یادگیری را درمان کرد.

درمان اهمال‌کاری تحصیلی

یکی از رایج‌ترین مشکلات تحصیلی، بی‌انگیزگی و دچار شدن به اهمال‌کاری است. رایج‌ترین دلایل اهمال‌کاری در امور تحصیلی، کمال‌گرایی افراطی و اضطراب ناشی از آن است. کمال‌گرایی و استانداردهای بالا منجر به احساس اضطراب در نوجوان شده و باعث می‌شود فرد دائماً کارهای خود را عقب بیندازد. مشاوره و روان‌درمانی به افراد کمک می‌کند تا دلایل اهمال‌کاری خود را بشناسند و با هدف گزینی مناسب بر اهمال‌کاری خود غلبه کنند.

اقدامات مهم در مشاوره با نوجوان

در مشاوره نوجوان به منظور برقراری ارتباط صحیح با فرد نوجوان از اقدامات و تکنیک‌های متعددی استفاده می‌شود. برخی از اقدامات مهم‌ در مشاوره نوجوان عبارتند از:

مشاوره فردی و روان‌درمانی

علاوه بر جلسات خانواده‌درمانی، مشاوره فردی و روان‌درمانی نیز برای نوجوان انجام می‌شود. در جلسات مشاوره فردی با نوجوان، درمانگر با استفاده از تکنیک‌های متعدد به نوجوان کمک می‌کند تا بتوانند هیجان‌های خود را بشناسند و به شکل سالم با آن‌ها مقابله کنند.

خانواده درمانی

در جلسات خانواده‌درمانی کودکان و نوجوانان به همراه سایر اعضای خانواده حضور پیدا می‌کنند. در این روش درمانی، کل خانواده مورد بررسی قرار گرفته و از طریق اصلاح روابط خانوادگی سعی می‌شود به مشکلات نوجوان رسیدگی شود. خانواده‌درمانی به افراد کمک می‌کند تا الگوی ارتباطی موجود در خانواده را بشناسند و بتوانند به شکل موثر آن را بهبود ببخشند.

آموزش مهارت‌های ارتباطی

برخی از نوجوانان فاقد مهارت‌های مناسب ارتباطی با سایرین هستند. چنین افرادی معمولاً به عنوان افرادی خجالتی، گوشه‌گیر، منزوی و به دور از علایق اجتماعی شناخته می‌شود. این امر موجب نارضایتی فرد نوجوان و خانواده می‌شود. چنین مسایلی عمدتاً ناشی از عدم آگاهی فرد نوجوان از مهارت‌های مناسب اجتماعی است. لذا، در صورت ارایه آموزش‌های مرتبط به فرد تا حد زیادی می‌توان مشکلات ارتباطی وی را برطرف می‌شود. در فرایند آموزش مهارت‌های ارتباطی تلاش می‌شود تا فرد ضمن شناخت صحیح‌تر خود، با روش‌های گوناگون برقراری ارتباط مناسب نیز آشنا شود.

معیارهای یک مشاور نوجوان خوب چیست؟

مهم‌ترین ویژگی یک مشاور نوجوان توانایی ارتباط گرفتن وی با نوجوانان است. به همین دلیل مشاور نوجوان باید از ویژگی‌های سنی این دوره اطلاعات کافی داشته باشد تا بتواند به شکل مناسبی با نوجوان ارتباط برقرار کند. ویژگی مهم دیگر داشتن تحصیلات آکادمیک مرتبط (روانشناسی بالینی کودک و نوجوان، مشاوره، خانواده‌درمانی ) و تجربه حرفه‌ای است. مشاور نوجوان باید اطلاعات جامع و کاملی در خصوص اختلالات دوره نوجوانی داشته باشد. به همین دلیل بهتر است در این زمینه از متخصصان روانشناسی بالینی کمک بگیرید.