همه ما خود را فردی سالم می‌دانیم و مبتلا شدن به بیماریهای روانی را از خود دور می‌بینیم. در حالی که باید بدانیم هیچ فردی با اختلالات شدید روانی متولد نمی‌شود. با کمی دقت در رفتارهای خود و دیگران و کاوش در عمق ذهن خود ممکن است نشانه‌هایی از اختلال را بیابیم. در واقع، در مواجه با هر اختلال روانی نشانه‌ها راهنمای اصلی ما هستند. در این مقاله قصد داریم در مورد نشانه‌های اختلال شخصیت مرزی یا Borderline Personality Disorder صحبت کنیم. شناخت این نشانه‌ها کمک زیادی به شما برای ارزیابی وضعیت خود یا نزدیکانتان میکند. بنابراین، اگر به دنبال کسب اطلاعات علمی و دقیق در مورد این اختلال هستید؛ خواندن این مقاله خالی از لطف نیست.
آشنایی با اختلال شخصیت مرزی و دلایل آن
اختلال شخصیت مرزی (BPD) یکی از انواع اختلالات روانی است که از سنین بزرگسالی آغاز میشود. زمینه این اختلال از کودکی ایجاد میشود و مانند طنابی به دور فرد پیچیده و در بزرگسالی آشکار میشود. زندگی افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی مانند سوار شدن در ترن هوایی با سرعت بالا است. روابط ناپایدار، احساسات متزلزل و هرج و مرج درونی فرد را تا آستانه فروپاشی می‌کشاند. این افراد در برابر کوچکترین محرک‌ها شدیدترین پاسخ را بروز می‌دهند. آرام شدن این افراد بعد از عصبانیت خیلی طول می‌کشد. همچنین، افراد درگیر این اختلال در تصمیمات خود دچار شک و تردید هستند، و اکثراً بعد از رفتارهای پرخطر پشیمان می‌شوند. دلایل مختلفی باعث ایجاد این اختلال می‌شوند. مهمترین عوامل موثر در ایجاد اختلال شخصیت مرزی شامل موارد زیر هستند:
- مسائل ژنتیکی و سابقه خانوادگی
- اختلال در عملکرد اعصاب مغز
- آزار جنسی، فیزیکی یا عاطفی
- استرس طولانی مدت
- والدین درگیر بیماریهای روحی
- از دست دادن عزیزان در کودکی
نشانه‌های اختلال شخصیت مرزی
برای تشخیص اختلال شخصیت مرزی باید به علائم آن دقت کرد. علائم این اختلال در دوره‌های مختلفی از زندگی فرد نمایان می‌شوند. بنابراین، باید بدانید که همه نشانه‌ها با هم بروز پیدا نمی‌کنند و ممکن است در مدت 10 سال یا بیشتر ایجاد شوند. پژوهشگران روانشناسی با مطالعات دقیق روی بیماران متعدد توانسته‌اند اصلی‌ترین نشانه‌های اختلال شخصیت مرزی را شناسایی کنند. این نشانه‌ها در روابط روزانه شما قابل شناسایی هستند. به عنوان مثال، احساس پوچی، بی‌ثباتی هیجانی، تغییر سریع احساسات نسبت به روابط شخصی و اجتماعی می‌توانند نشانه‌هایی از اختلال شخصیت مرزی باشند. حتی در موارد شدیدتر افرادی که این اختلال را دارند دست به خودزنی میزنند. احتمال خودکشی در این افراد و به مرور زمان ممکن است افزایش یابد. در ادامه، به طور کامل هر کدام از علائم اختلال شخصیت مرزی را بررسی می‌کنیم.
نوسانات عاطفی شدید
احساسات ناپایدار و تغییر وضعیت ناگهانی از اولین نشانه‌های این اختلال است. افراد درگیر این اختلال مانند فرد نابینایی هستند که هر لحظه به چیزی چنگ میزنند تا زمین نخورند. این افراد لحظه‌ای شاد و امیدوار و لحظه‌ای دیگر ناامید و غمگین هستند. این احساسات به همان سرعتی که بروز می‌کنند، به همان سرعت نیز از بین می‌روند. موضوعات پیش پا افتادهای که برای دیگران اهمیت ندارد، می‌تواند تاثیر زیادی روی خلق و خوی این افراد داشته باشد.
ترس از طردشدگی
ترس از تنها ماندن و ترک شدن این افراد ریشه در کودکی دارد. در چنین شرایطی دیر رسیدن فرد مورد علاقه یا مسافرت رفتن یکی از اعضای خانواده، باعث ترس شدیدی در فرد میشود. فرد برای جلوگیری از رفتن دیگران ممکن است دست به کارهای عجیبی بزند. در چنین شرایطی فرد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی معمولاً با گریه کردن، التماس کردن، دعوا کردن و حتی به صورت فیزیکی تلاش میکند تا مانع رفتن دیگران شود.
احساس پوچی و بیهودگی
این افراد همواره جای خالی چیزی را در وجود خود احساس می‌کنند. فرد هر چه تلاش میکند منشأ این خلأ عاطفی را پیدا کند بیشتر سردرگم میشود. در نهایت، فرد به این نتیجه می‌رسد که هیچ کس نیست و هیچ چیز در او وجود ندارد. برای پر کردن این جای خالی ممکن است به مواد اعتیادآور (مواد مخدر و مشروبات الکلی) یا پرخوری روی آورد.
پرخاشگری شدید و غیرقابل کنترل
یکی از نشانه‌های اختلال شخصیت مرزی که باید جدی گرفته شود عصبانیت و خشم شدید است. افراد درگیر این اختلال عصبانیت خود را با فریاد زدن، شکستن وسایل و پرتاب کردن اشیاء بروز می‌دهند. این پرخاش شدید همیشه در مواجه با عوامل بیرونی نیست، در بسیاری از موارد فرد به مدت طولانی از خودش عصبانی است.
مقاله پیشنهادی: بهترین روش برخورد با افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی
احساس شک و بدبینی به دیگران
افراد درگیر این اختلال اغلب با افکار پارانویایی ( Paranoia) در جدال هستند. فرد نسبت به دیگران دچار سوءظن شده و اعتماد خود را از دست می‌دهند. این افراد درباره انگیزه دیگران و رفتارهای اطرافیان شک و تردید دارند. در نتیجه، برای در امان ماندن از توطئههای دیگران در لاک تنهایی خود فرو می‌روند. در شرایط استرسزا این احساس به قدری شدید میشود که فرد احساس مبهمی را تجربه میکند؛ به طوری که ممکن است دچار توهم شده و از واقعیت دور شود.
رفتارهای تکانشی و خود ویرانگر
افراد درگیر اختلال شخصیت مرزی رفتارهای غیرمنطقی و خطرناکی از خود بروز می‌دهند. مخصوصاً در شرایطی که فرد ناراحت یا عصبانی است این رفتارها شدیدتر می‌شوند. در واقع، فرد در شرایط استرسزا بر رفتارهای اشتباه خود پافشاری میکند. به عنوان مثال، فرد بدون هیچ فکری پول زیادی خرج میکند یا دست به دزدی می‌زند. در مواردی این رفتارها شامل پرخوری شدید و رانندگی بدون احتیاط میشود. همچنین، فرد برای رسیدن به آرامش و تجربه احساس خوش به مصرف مواد مخدر و الکل روی می‌آورد. این رفتارها در کوتاه‌مدت فرد را آرام میکند اما با گذشت زمان وضعیت او را بحرانی‌تر میکند.
ضعف در خودشناسی
نداشتن تصویر کلی از خود و نشناختن ویژگی‌های اصلی خود از نشانه‌های اختلال شخصیت مرزی است. در این موقعیت فرد احساس واضحی نسبت به خود ندارد؛ گاهی خود را دوست دارد و خود را بیگناه می‌پندارد و گاهی از خود متنفر است و احساس گناه میکند. فرد وضعیت فکری نابسامانی دارد و نمی‌تواند از توانایی‌های خود استفاده کند. ارزش و هدف زندگی این افراد مشخص نیست و مدام شغل، دوستان یا شریک عاطفی خود را تغییر می‌دهند.
روابط اجتماعی ناپایدار
روابط فرد درگیر اختلال شخصیت مرزی سطحی و کوتاه مدت است. روابط عاطفی این افراد بسیار شدید و پرشور است و خیلی سریع نیز به پایان می‌رسد. در برخی موارد فرد دچار کمالگرایی میشود و توقع دارد از هر لحاظ رابطه کاملی داشته باشد و با بروز اولین بحث به رابطه خود پایان می‌دهد. علاوه بر روابط عاطفی، روابط فرد با خانواده، دوستان و همکاران نیز دچار مشکل میشود. از دست دادن عزت نفس در رابطه باعث میشود فرد ضربه روحی شدیدی خورده و از دیگران متنفر شود.
راه‌های درمان اختلال شخصیت مرزی
نشانه‌های شدید این اختلال باعث می‌شوند دیگران فکر کنند که این اختلال قابل درمان نیست. امروز با قاطعیت می‌توان گفت این اختلال جزو اختلالات قابل روانی درمان درمان بوده و افراد درگیر می‌توانند روز به روز در فرایند درمانی پیشرفت کنند. با استفاده از راهکارهای درمانی مختلف می‌توان نشانه‌های این بیماری را کمرنگ کرد. در ادامه 3 راهکار مهم برای کنترل و درمان اختلال شخصیت مرزی را معرفی می‌کنیم.
مراجعه به مشاور و متخصص روانشناس
حمایت و راهنماییهای درمانگر متخصص نقش مهمی در بهبود وضعیت فرد دارد. متخصص با به کارگیری روش‌های درمانی مختلفی مانند درمان شناختی رفتاری (CBT)، رفتاردرمانی دیالکتیکی (DBT)، طرحواره درمانی (SFT)، درمان مبتنی بر ذهن (MBT) و … اختلال فرد را درمان میکند. روانشناس با آگاهی کامل از نشانه‌های اختلال شخصیت مرزی فرد را راهنمایی میکند. گفت‌وگو با روانشناس به فرد فرصت می‌دهد تا با آرامش در مورد رفتارها و مشکلات خود صحبت کند.
در فرایند مشاوره و رواندرمانی، فرد در محیطی امن تحت مراقبت‌های تخصصی قرار گرفته و آموزش‌های لازم را فرا می‌گیرد. در این جلسات فرد نحوه درک احساسات دیگران و چگونه رفتار کردن با آنها را می‌آموزد. در واقع، در این درمان‌ها فرایندهای ذهنی فرد درباره احساسات خود و دیگران بررسی شده و اصلاح می‌شوند.
همچنین، ممکن است درمانگر از روش‌های دیگری مانند جلسات گروهی هفتگی و آموزش مهارت‌های مقابل‌های استفاده کند. به علاوه، مشورت با درمانگر باعث افزایش آگاهی خانواده و نحوه تعامل مطلوب آنها با فرد مبتلا میشود.
دارو درمانی
داروهای متفاوتی برای کنترل عوارض شدید این اختلال وجود دارند. این داروها برخی از رفتارهای پرخطر فرد مانند خودزنی، افسردگی و پرخاشگری را کاهش می‌دهند. به یاد داشته باشید که این داروها باید توسط روانپزشک تجویز شوند و از مصرف خودسرانه دارو خودداری کنید.
جمع‌بندی
اختلال شخصیت مرزی باعث بروز رفتارهای ناپخته و پرخاشگرانه‌ای در فرد میشود. ریشه این اختلال به دوران کودکی بر می‌گردد. عوامل محیطی و شخصی نقش مهمی در ایجاد این اختلال دارند. نشانه‌ها و علائم این اختلال قابل رویت هستند. شناخت و تشخیص این علائم به ما کمک میکند تا بهتر با این اختلال روانی روبه رو شویم. در این مقاله 8 مورد از علائم اصلی این اختلال را معرفی کردیم. بنابراین، اگر به دنبال یک مرجع کامل برای شناخت نشانه‌های اختلال شخصیت مرزی هستید؛ تک تک موارد ذکر شده را مدنظر قرار دهید.
خدمات آنلاین مشاوره اختلال شخصیت
