اختلال شخصیت پارانوئید چیست؟ آشنایی با علائم آن

آیا به تازگی با شخصی آشنا شده‌­اید که دچار شک و بدبینی است؟ آیا اضطراب شدید شما باعث شده که تصور کنید در وضعیت روحی سالمی قرار ندارید و دچار پارانویا و بدبینی شده‌­اید؟ در این مطلب به صورت کلی به پاسخ به این سوال که “افراد دارای شخصیت پارانوئید چه ویژگی‌هایی دارند؟“ پرداخته‌ایم. پس، اگر مایل هستید اطلاعاتی را در رابطه با ویژگی­‌ها و علائم افراد پارانوئید یا کسانی که از بدبینی و پارانویا رنج می­‌برند، به دست آورید؛ و با راهکارهایی کارآمد برای رفع این مشکلات آشنا شوید با این مطلب همراه ما باشید.

شخصیت پارانوئید و آشنایی با علائم آن

اگر گاهی اشخاصی را با افکار و احساساتی مشاهده کرده‌­اید که تصور می­‌کنند دائماً در معرض تهدید قرار گرفته‌­اند، اما هیچگونه مدرک خارجی­ مبنی بر صحت این مسئله در دست ندارند. یا افرادی را می­بینید که در برهه زمانی خاصی از زمان، با احساسات آزار دهنده­‌ای همچون اضطراب، تهدید و احساس خطر دست و پنجه نرم می­‌کند، احتمال اینکه وی دچار شخصیت پارانویید باشد، زیاد است. اگر این احساسات شدیدتر شوند و فرد تصور کند، دائماً در معرض دروغ، تهمت یا بی‌­انصافی از سمت دیگران قرار گرفته است، اصطلاحاً چنین فردی را پارانوئید می­‌خوانند. سوالاتی که افراد پارانوئید می­پرسند به طور معمول شامل مواردی همچون “چه کسی مرا تعقیب می­‌کند؟”، “چه شخصی باعث اذیت و آزار من می‌­شود؟”، “دیگران می­‌خواهند از من سؤاستفاده کنند” و غیره است. در ادامه به صورت مفصل به این موضوع و ویژگی­‌های افراد دارای ویژگی­‌های شخصیت پارانوئید می­‌پردازیم.

پارانویا و پارانوئید چه تفاوت­‌هایی دارند؟

حالا ممکن است برایتان سوال پیش آید که پارانویا و پارانوئید چه تفاوت­هایی دارند؟ در پاسخ به این سوال باید گفت پارانویا در واقع همان احساسات، ویژگی­‌های ذهنی و تفکرات فرد در مقابل تهدیدات بیرونی است که باعث آشفتگی، اضطراب و خشم در وی شده است. این احساس تهدید ممکن است به دلایل مختلف شروع شده و تداوم یابند. در صورتی که این ویژگی­‌ها درمان نشوند، باعث بروز بیماری پارانوئید یا اختلال شخصیت پارانوئید می­‌شوند.

چگونه انواع مختلف پارانوئید را تشخیص دهم؟

همانگونه که گفته شد پارانویا یا بدبینی یک احساس ذهنی در معرض تهدید بودن است. این نشانه می­تواند در انواع بیماری­ها نظیر اختلال شخصیت پارانوئید، اختلال هذیانی، اسکیزوفرنیا و غیره دیده شود. مهمترین ملاک برای تشخیص اینکه پارانویا ممکن است ناشی از کدامیک از این بیماری­ها باشد، شدت مشکلاتی است که پارانویا می­تواند در زندگی فردی، اجتماعی و شغلی برای فرد به وجود آورد. معمولاً افرادی که پارانویا یا بدبینی آنها همیشگی بوده و غیر از این این مساله، از مشکلات شدید دیگری شکایت ندارند به احتمال زیاد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید هستند. البته داشتن رفتارهای نسبتاً عجیب و محدود بودن روابط اجتماعی از دیگر نشانه­‌های اختلال شخصیت پارانوئید است. اما در افرادی که پارانویا در آنها ناشی از اختلالات دیگری همچون اختلال هذیانی یا اختلال اسکیزوفرنیا است، شدت بدبینی به گونه­‌ای است که منجر به رفتارهای افراطی برای مقابله با تهدیدات ادراک شده می‌­شود.

برای مثال، فردی که از پارانویای ناشی از اختلال هذیانی رنج می­برد برای اینکه بتواند تهدیدهای احتمالی را دفع کند به صورت فعال با کسانی که فکر می­‌کنند سؤقصد وی را دارند درگیر می‌­شود. در موارد شدیدتر، ممکن است چنین افرادی دست به جنایت برای دفاع از خود در مقابل تهدیدات بیرونی بزنند. تشخیص شدت پارانویا و اینکه فرد از کدامیک از انواع پارانویا رنج می­برد نیازمند بررسی تخصصی توسط یک متخصص روانپزشک یا روانشناسی بالینی است. اما بطور کلی، افرادی که دارای پارانویا از نوع اختلال شخصیت پارانوئید هستند، معمولاً روال زندگی معمولی داشته، رفتارهای افراطی ندارند و به عنوان یک شهروند کارهای روزمره خود را انجام می­دهند، ولی ممکن است از احساس تهدید مزمن در رنج باشند. در ادامه به اینکه “افراد دارای شخصیت پارانوئید چه ویژگی‌هایی دارند؟” پرداخته و به ویژگی­‌های فکری و رفتاری این افراد اشاره می­‌کنیم.

خدمات آنلاین مشاوره اختلال شخصیت

ویژگی­‌های فکری افراد پارانوئید

• اضطراب دائمی شدید

اضطراب شدید یکی از ویژگی­های افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید است. در صورتی که اضطراب درمان نشود می­‌تواند منجر به تشدید پارانویا شده و هر چه مدت زمان این احساس طولانی­تر باشد، تاثیرات منفی آن برای فرد بیشتر است. قطعاً وجود حس اضطراب در مراحل مختلف زندگی همچون گذراندن امتحان، ازدواج، تصادف رانندگی یا از دست دادن یک شغل، می­تواند رخ دهد. اما هنگامی که اضطراب ناشی از این فکر است که فرد تصور کند مردم برای او توطئه چینی می­کنند یا قصد آسیب زدن به وی را دارند و فرد بدون وجود هرگونه مدرکی اشتغال ذهنی با آن پیدا می­کند، باید گفت وی درگیر افکار پارانوئیدی شده است.

• مشکل در صمیمیت

 مشکل در برقراری رابطه عاطفی و عمیق شدن در روابط، یکی دیگر از نشانه­‌های افراد دارای اختلال شخصیت پارانوئید است. این افراد به دلیل بدبینی که دارند معمولاً توانایی صمیمی شدن با هیچ کسی را نداشته و به صورت فعالانه از روابط عاطفی اجتناب می­کنند.

علائم رفتاری افراد پارانوئید چه هستند؟

   اگر می­خواهید با علائم ظاهری و رفتاری افراد پارانوئید آشنا شوید و در صورت مشاهده این علائم سریع­‌تر راهکاری برای درمان آنها بیابید با این بخش همراه باشید علائم پارانویا به صورت کلی شامل موارد زیر هستند:

• فرد حالت تدافعی، خصمانه و تهاجمی به خود می­‌گیرد.
• شخص به راحتی نمی‌­تواند به افراد دیگر اعتماد کند.
• توهین و فحاشی برای شخص کار راحتی است.
• فرد دائماً در حال تفکر و بررسی علل پنهانی رفتارهای دیگران است.
• باور به اینکه هرچه وی می­گوید صحیح و درست است و به شواهد بیرونی توجهی نمی­‌کند.
• فرد در آرام کردن خود در شرایط اضطراب و ناامیدی مشکل دارد.
• شخص در سازش کردن، بخشش یا پذیرش انتقادات از سوی دیگران به شدت ناتوان هست.

پارانویا به چه دلایلی رخ می­‌دهد؟

  حالا که متوجه شده­‌اید، افراد دارای شخصیت پارانوئید چه ویژگی­هایی دارند؟ بد نیست تا با برخی از عوامل ایجاد کننده آن نیز آشنا شوید. بطور کلی نمی­توان دلیل مشخصی برای بروز اختلال شخصیت پارانوئید عنوان کرد، اما مطالعات متعدد نقش عوامل ژنتیکی و محیطی را در بروز آن تایید کرده­‌اند. همانگونه که گفته شد، به مانند بسیاری از اختلالات روانی دیگر ژنتیک می­تواند نقش پررنگی در بروز اختلال شخصیت پارانوئید داشته باشد. علاوه بر این، زندگی کردن در محیطی که چنین افکاری را تقویت می­کند نیز می‌­تواند منجر به پدیدآیی این اختلال شود. در ادامه به برخی از مهمترین عوامل مرتبط با بروز و تداوم پارانویا و ویژگی­‌های شخصیت پارانوئید می­‍پردازیم:

• فشار و استرس زندگی

   افزایش فشار، تنش و استرس زندگی به معنای احساس تهدید بوده و منجر به افزایش میزان بدگمانی در افراد می‌­شود. انجام کارهایی همچون یوگا، گشت و گذار با دوستان، لبخند زدن، مدیتیشن و پیاده‌­روی می­توانند به کاهش تنش­‌ها کمک کنند.

• اختلالات روانی

   اگر شخص با اختلالات روانی دیگری مثل افسردگی، اضطراب مزمن و غیره دست و پنجه نرم کند و مدام در معرض افکار منفی همچون “دیگران مرا دوست ندارند”، “حتماً اتفاق بدی برایم می­افتد” و غیره باشد؛ احتمال اینکه دچار بدبینی و افکار پارانوئیدی شود بسیار زیاد است.  

• محیط مسموم

   زندگی با افراد منفی و بدبین و تربیت شدن در چنین محیطی می­تواند منجر به شکل­گیری رویکرد بدبینامه به زندگی شود. در صورتی که این بدبینی عمومیت یابد فرد در معرض اختلال پارانویا قرار می­گیرد. والدین بدبین این توانایی را دارند که کودکان بدبین تربیت کنند.

• مصرف داروها و مواد روان­‌گردان

   مصرف و سؤمصرف داروها و مواد روان­گردان نظیر ماری جوانا، گل، الکل، مواد توهم‌زا همچون LSD یا محرک‌هایی چون شیشه و غیره، می­تواند منجر به ایجاد افکار پارانوئیدی در فرد شود. هرچه مدت زمان و شدت مصرف این مواد بیشتر باشد، بروز و شدت افکار پارانوئیدی نیز بیشتر است.

• سبک زندگی ناسالم

   علاوه بر موارد فوق، باید گفت که سبک زندگی و روتین شخصی نیز تاثیر زیادی بر افزایش یا کاهش افکار پارانوئیدی دارد. به عنوان مثال شخصی که با مشکلاتی همچون بی­خوابی مواجه است و شب­های بدی را سپری می­کند و توان خوابیدن ندارد، احتمال ابتلا به افکار غیرمنطقی و غیرواقعی برای او افزایش پیدا می­کند. این موضوع باعث کاهش وضوح افکار در وی شده و ممکن است مغز را از رویه تفکر منطقی خارج کند.  به همین علت توصیه می­شود بزرگسالان خواب شبانه 7 الی 9 ساعته داشته باشند تا بتوانند از نظر روانی سالم بمانند.

   حالا که با این موضوع که ویژگی­‌های افراد دارای شخصیت پارانوئید آشنا شده­اید؛ اگر احساس می­کنید دارای درجاتی از افکار پارانویایی هستید، باید سبک زندگی سالمی همچون ورزش، مدیتیشن، استفاده از جلسات تراپی، مشاوره با روانشناس و داشتن گروه سالم دوستی را در زندگی خود جای دهید. این امر می­تواند به شما کمک کند تا بتوانید به نتایج مثبتی همچون آرامش بیشتر و مدیریت بهتر افکار بدبینانه و پارانوئیدی دست پیدا کنید.

آیا پارانوئید قابل درمان است؟

   اگر پس از مطالعه مطالب فوق برایتان سوال پیش آمده که “آیا اختلال شخصیت پارانوئید یا افکار پارانویایی قابل درمان است؟”. باید گفت پاسخ روشنی برای این سوال نمی­توان پیدا کرد، چرا که نتیجه مداخلات درمانی در افراد مختلف ممکن است متفاوت باشد. اینکه افکار پارانویایی ناشی از اختلالات روانی دیگری چون افسردگی، اضطراب، عزت نفس پایین، اختلال هذیان، اختلال شخصیت پارانوئیدی و غیره است، همگی می­توانند بر نتیجه درمان تاثیرگذار باشند. خوشبختانه امروزه برای درمان انواع اختلالات شخصیت و افکار پارانوئیدی درمان­های خوبی توسعه یافته است. کمک گرفتن از یک تراپیست و روان­درمانگر می­تواند تا حدود زیادی به شما کمک کند تا پس از تشخیص دقیق مشکل، از شر افکار بدبینانه­ای که موجب رنجش خود و دیگران می­شوند، خلاص شوید.

مقاله پیشنهادی: اختلال شخصیت پارانوئید چیست؟ آیا اختلال شخصیت پارانوئید درمان قطعی دارد؟

سعی کنید برای درمان انواع اختلالات شخصیت و به خصوص اختلال شخصیت پارانوئید از یک درمانگر مجرب در این حوزه کمک بگیرید. درمانگرانی که بصورت تخصصی در زمینه درمان افکار پارانوئیدی فعالیت می کنند در ابتدا به بررسی وضعیت کلی فرد و تعیین شدت و نوع افکار پارانوئیدی در وی می­‌پردازند. بدین منظور با پرسیدن چندین سوال و بررسی پاسخ­‌ها و واکنش‌های فرد به تشخیص دقیق مساله می­پردازند. معمولاً چنین بررسی­هایی در فرایند جلسه مشاوره صورت می­‌گیرد. پس از آن در جلسات تراپی تلاش می­‌شود تا فرد را با علل احتمالی این افکار، واقعیت‌­های آنها، عوامل تداوم‌­بخش آشنا کنند. ممکن است تغییر در سبک زندگی نیز یکی از اهداف درمان چنین بیمارانی باشد. در موارد شدید، ممکن است متخصص سلامت روان تجویز دارو را نیز مد نظر قرار دهد. چرا که در برخی از افراد برهم­‌ریختگی زیستی و عصبی که در مغز رخ می­دهد موجب بروز پارانویا و بدبینی است. در چنین شرایطی تجویز دارو ضروری به نظر می­‌رسد. همزمان با مصرف دارو در چنین افرادی، روان­درمانی نیز می­تواند راهگشا باشد.

 جمع‌بندی

ما در این مقاله بطور کلی به پاسخ این سوال که “پارانویا چیست؟” و “افراد دارای شخصیت پارانوئید چه ویژگی­هایی دارند؟” پرداختیم. سپس تلاش کردیم، راه­‌های درمان این بیماری را توضیح دهیم. توجه داشته باشید، اغلب افرادی که افکار پارانوئیدی و بدبینانه دارند برای درمان اقدام نمی­‌کنند، زیرا تصور می­‌کنند همه در حال توطئه چینی بوده و افکار آنها درست است. در واقع این رفتار نوعی امنیت روانی برای چنین افرادی ایجاد کرده و موجب کاهش اضطراب درونی در آنها می­‌شود. پس اگر دوستان یا نزدیکان شما ویژگی­‌های ذکر شده را دارند حتماً با یک متخصص سلامت روان یا روانشناس بالینی مجرب در این خصوص صحبت کرده و از وی کمک بگیرید. چنین مشاوره­‌هایی علاوه بر اینکه به شما کمک می­کند تا به شناخت دقیقی از این بیماری برسید، به شما کمک می­‌کند تا نحوه برخورد صحیح با چنین افرادی را نیز یاد بگیرید. این امر موجب کاهش تنش‌­های ناشی از زندگی کردن یا در ارتباط بودن با چنین افرادی می‌­شود.