درمان اختلالات شخصیت
افراد دچار اختلالات شخصیت دارای الگوهای رفتاری مخرب، مختل و ناکارآمدی هستند که در تمام طول عمر با آنها همراه بوده و حیطههای مختلف زندگی شخصی، بینفردی، شغلی و اجتماعی آنان را تحت تاثیر قرار میدهد. به همین دلیل تشخیص و درمان به موقع این اختلالات بسیار مهم بوده و تا حدی از اثرات مخرب این اختلالات بر زندگی فرد میکاهد.
شخصیت به معنای الگویی از صفات نسبتا پایدار و دائمی در افراد است که منجر به ویژگیهای منحصر به فرد میشود. ویژگیهای شخصیتی در افراد مختلف متفاوت بوده و هر انسانی در موقعیتهای مختلف الگوی رفتاری و هیجانی مختلفی را از خود نشان میدهد. اما گاهی برخی الگوهای رفتاری به شکل کاملا متمایز از محدوده بهنجار و طبیعی خود خارج شده و منجر به مشکلاتی در زندگی افراد میشود. این الگوهای رفتاری نامناسب که فراگیر بوده و تمام زندگی شخص را تحتتاثیر قرار میدهند اختلال شخصیت نام دارد. افراد دچار اختلال شخصیت دارای الگوهای رفتاری مخرب، مختل و ناکارآمدی هستند که در تمام عمر با آنها همراه بوده و حیطههای مختلف زندگی شخصی، بینفردی، شغلی و اجتماعی آنان را تحتتاثیر قرار میدهد. مشاوره اختلالات شخصیت به افراد کمک میکند تا نشانههای مهم اختلالات شخصیت را بشناسند، بتوانند این علائم را تا حدودی کنترل کنند و کیفیت روابط بینفردی خود را ارتقا ببخشند.
انواع اختلالات شخصیتی
اختلالات شخصیت در 3 دسته کلی طبقه بندی میشوند. هر طبقه شامل تعداد اختلال مجزا میباشد. در ادامه این اختلالات به تفکیک توضیح داده شده است.
اختلالات شخصیتِ طبقه A
این طبقه شامل 3 اختلال شخصیت میشود. این اختلالات عبارتاند از:
- اختلال شخصیت پارانوئید
- اختلال شخصیت اسکیزوئید
- اختلال شخصیت اسکیزوتایپی
افراد مبتلا به این اختلالات اغلب عجیب- غریب و نامتعارف به نظر میرسند. مشخصه افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید شکاکیت و بیاعتمادی فراگیر نسبت به همه افراد است. افراد مبتلا به شخصیت اسکیزوئید اغلب در دنیای خیالی خود به سر میبرند و تمایل به برقراری ارتباط با افراد ندارند. فرد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی اغلب افکار، باورها و ظاهر عجیب و نامتعارفی دارد.
اختلالات شخصیتِ طبقه B
این طبقه دربرگیرنده 4 اختلال شخصیت است:
- اختلال شخصیت ضداجتماعی
- اختلال شخصیت مرزی
- اختلال شخصیت نمایشی
- اختلال شخصیت خودشیفته
افراد مبتلا به این اختلالات اغلب نمایشی، نامتعادل و دمدمیاند.
فردی که اختلال شخصیت ضداجتماعی دارد نمیتواند از عرف جامه و قوانین پیروی کند. این افراد به طور مدام درگیر رفتارهای غیرقانونی بوده و نسبت به حقوق دیگران کاملا بیاعتنا هستند. پس از ارتکاب اعمال غیرقانونی نیز هیچگونه احساس ندامت و پشیمانی در آنها دیده نمیشود.
مشخصه اختلال شخصیت مرزی احساس مزمن پوچی، تغییرات روحی بسیار سریع و آنی و اصطلاحا دمدمی مزاج بودن است. افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی روابط بینفردی بسیار آشفتهای دارند.
فردی که مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی است روابط بسیار سطحی دارد و هیچگاه نمیتواند احساسات عمیقی را تجربه کند. این افراد دائما دوست دارند در مرکز توجه باشند و اگر توجه کافی از اطرفیان خود دریافت نکنند ممکن است دچار افسردگی شوند.
مشخصه افراد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته این است که خودبزرگبینانه احساس میکنند آدم بسیاری مهمی هستند و از هیچ جهتی نظیر ندارند.
اختلالات شخصیت طبقه C
- این طبقه شامل اختلالات شخصیت دوریگزین، وابسته، و وسواسی جبری هستند. افراد مبتلا به این اختلالات اغلب مضطرب و هراسان به نظر میرسند.
- افراد مبتلا به اختلال شخصیت دوریگزین حساسیت مفرطی به طرد شدن از سمت بقیه دارند که باعث گوشهگیری و انزوای آنها از جامعه میگردد.
- فرد مبتلا به اختلال شخصیت وابسته مسئولیتهای مهم زندگی خود را به گردن دیگران میاندازد و نمیتواند برای مدت کوتاهی تنهایی را تحمل کند.
- ویژگیهای مهم اختلال شخصیت وسواسی – جبری عبارت است از محدود بودن هیجانات، منظم و مرتب بودن، سرسختی و یکدندگی، کمالطلبی و انعطافناپذیری.
توجه: ویژگیهایی که در بالا توضیح داده شد خصوصیتهای اصلی اختلالات شخصیت هستند. هر یک از این خصایص ممکن است در ما و یا اطرافیانمان به درجاتی وجود داشته باشد. بنابراین صرف وجود یک ویژگی نشانگر اختلال شخصیت نیست. برای تشخیص اختلال شخصیت حتما باید از یک متخصص سلامت روان (روانشناسی بالینی) کمک گرفت. در صورت نیاز به راهنمایی و مشورت یا داشتن سوال میتوانید از خدمات تخصصی مشاورلاین در حوزه اختلالات شخصیت استفاده کنید.
اهمیت مشاوره اختلالات شخصیت
اختلالات شخصیت الگوهای ارتباطی، فکری و رفتاری نامناسبی هستند که از ابتدای کودکی شکل گرفته و در دوره نوجوانی و بزرگسالی خود را نشان میدهد. بنابراین یکی از فواید بسیار مهم مشاوره فردی در این حوزه نقش پیشگیرانه مشاوره اختلالات شخصیت است. مشاوره اختلالات شخصیت میتواند به بسیاری از والدین کمک کند تا با به کارگیری اصول صحیح فرزندپروری از بروز مشکلات شخصیتی در فرزندان خود جلوگیری کنند.
مشاوره اختلالات شخصیت در روابط زوجین و مشاوره پیش از ازدواج نیز بسیار مهم است. مشاوره اختلالات شخصیت به افراد کمک میکند تا نشانههای اختلال شخصیت و ویژگیهای آن را بشناسند و بتوانند روابط عاطفی خود را تنظیم کنند.
مراحل مشاوره اختلالات شخصیت
مهمترین نکته در مشاوره اختلالات شخصیت تشخیص صحیح و دقیق این اختلال است. مشاوره اختلالات شخصیت معمولا ابتدا با یک جلسه مصاحبه شروع میشود. درمانگر با استفاده از مصاحبه تخصصی و اجرای پرسشنامههای روانشناختی مناسب نوع اختلال شخصیت را شناسایی کرده و عوامل موثر در شکلگیری اختلال را مشخص میکند. در مراحل بعدی اطلاعات و آگاهیهای لازم در اختیار مراجع قرار داده میشود و در رابطه با اهداف درمان توافق صورت میگیرد. در مشاوره اختلالات شخصیت بسیار مهم است که مراجع با تاثیر اختلال بر ابعاد مختلف زندگیاش آشنا شده و انگیزه لازم برای تغییر و شرکت در جلسات را پیدا کند. در ادامه درمانگر با استفاده از تکنیکهای رواندرمانی به فرد کمک میکند تا ضمن تغییر باورها و شناختهای ناکارآمد الگوهای رفتاری مناسب و سازگارانه را جایگزین رفتارهای قبلی کند.
سوالات متداول

بهترین مشاور روانشناسی
برای درخواست وقت مشاوره می توانید با وارد کردن نام، ایمیل و پیامتون با ما در ارتباط باشید.
اختلال شخصیت به الگوهای ثابت و ناسالم رفتاری، احساسی و فکری اشاره دارد که بر روابط و عملکرد روزانه فرد تأثیر منفی میگذارد. این اختلالات معمولاً در اوایل بزرگسالی ظاهر میشوند و میتوانند زندگی فرد و اطرافیان را تحت تأثیر قرار دهند.
با توجه به اینکه اختلال شخصیت مشکلات زیادی را برای فرد مبتلا و اطرافیان ایجاد میکند، عدم درمان آن فرد را با مشکلات جدی در روابط، شغل و زندگی روزمره مواجه میسازد. لذا درمان به افراد کمک میکند حد زیادی از تاثیرات این اختلال در زندگی بکاهند.
تشخیص اختلال شخصیت معمولاً توسط روانشناس بالینی یا روانپزشک از طریق ارزیابی بالینی، مصاحبه تخصصی و پرسشنامههای استاندارد انجام میشود.
تشخیص اختلال شخصیت معمولاً توسط روانشناس بالینی یا روانپزشک از طریق ارزیابی بالینی، مصاحبه تخصصی و پرسشنامههای استاندارد انجام میشود.
بطور کلی، درمان اختلال شخصیت ممکن است بسیار زمانبر باشد، اما با تعهد به جلسات درمانی و همکاری با تراپیست، بسیاری از افراد بهبود چشمگیری را تجربه میکنند.
در فرایند درمان اختلال شخصیت با استفاده از تکنیکهای گوناگون به فرد مبتلا کمک میشود تا احساسها، رفتارها و الگوهای فکری مشکلساز خود را شناسایی کرده و اصلاح کند.
امروزه روشهای مختلفی برای درمان اختلال شخصیت وجود دارند. اما طبق شواهد علمی موثرترین روشهای درمان اختلال شخصیت شامل درمانهای شناختی ـ رفتاری (CBT) (مثل رفتاردرمانی دیالکتیکی (DBT)، طرحواره درمانی (SFT) و برخی از روشهای رواندرمان تحلیلی (مثل درمان مبتنی بر ذهنیسازی (MBT) و رواندرمانی متمرکز بر انتقال (TFP) است.
مدت زمان درمان اختلال شخصیت بسته به نوع اختلال شخصیت و شدت آن متفاوت است. معمولاً جلسات درمانی برای این اختلال بین چند ماه تا چند سال ادامه دارد. روش یا رویکرد درمانی انتخاب شده نیز بر طول مدت درمان موثر است.
اختلالات شخصیت به سه دسته اصلی تقسیم میشوند:
- اختلالات شخصیت گروه یا خوشه A: اختلالات شخصیت با ویژگیهای رفتاری و فکری عجیب یا غیرعادی؛ مانند اختلال شخصیت پارانوئید، اسکیزوئید و اسکیزوتایپال.
- اختلالات شخصیت گروه یا خوشه B: اختلالات شخصیت با رفتارهای نمایشی یا هیجانی؛ مانند اختلال شخصیت مرزی، ضد اجتماعی، نمایشی و خودشیفته.
- اختلالات شخصیت گروه یا خوشه C: اختلالات شخصیت با ویژگیهای اضطرابی یا اجتنابی؛ مانند اختلال شخصیت وسواسی ـ اجباری، وابسته و اجتنابی.
درمان اصلی اختلالات شخصیت رواندرمانی یا تراپی است، اما در برخی موارد برای مدیریت علائمی مانند اضطراب یا افسردگی شدید، دارو هم تجویز میشود.
در ابتلا به اختلالات شخصیت، عوامل ژنتیکی میتوانند نقش داشته باشند، اما عوامل محیطی، مانند تجربیات دوران کودکی و روابط خانوادگی نیز، بسیار تأثیرگذار هستند.
بله، تراپی آنلاین میتواند به اندازه جلسات حضوری موثر باشد، به شرطی که توسط یک تراپیست آنلاین متخصص و مجرب انجام شود.
بهترین کار این است که برای اطمینان از وجود علایم اختلال شخصیت با یک روانشناس بالینی یا تراپیست متخصص تماس بگیرید و برای دریافت کمک حرفهای اقدام کنید. تشویق فرد به مراجعه به تراپی نیز میتواند موثر باشد.
بله، اختلالات شخصیت در صورت درمان نشدن ممکن است مشکلات بیشتری در روابط، شغل و زندگی روزمره ایجاد کنند.
یک تراپیست مجرب باید تخصص در درمان اختلالات شخصیت، سابقه کاری مناسب و رویکردی حمایتی و علمی داشته باشد. بدین منظور میتوانید سوابق وی را بررسی کنید و 2 یا 3 جلسه آزمایشی با وی تنظیم کنید. در صورتی که احساس مناسب در رابطه درمانی، میتوانید درمان خود را با وی ادامه دهید.
هزینه جلسات بستگی به نوع درمان و مدت زمان جلسات و … دارد. لطفاً برای جزئیات بیشتر با ما تماس بگیرید.
برخی بیمهها ممکن است هزینه جلسات را پوشش دهند. در این زمینه باید با بیمه خود مشورت کنید.