در دنیای پرسرعت و پراضطراب امروز، اهمیت سلامت روان بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود. چرا که شرایط زندگی مدرن و پیچیدگی‌های موجود در آن همواره موجب پدیدآیی بحران‌های فردی ارتباطی می‌شود. با این حال، هنوز هم بسیاری از افراد در مورد تراپی (Therapy) یا رواندرمانی (Psychotherapy) دچار سوءتفاهم‌های جدی هستند. باورهای غلطی که گاهی مانع شروع یک مسیر درمانی مؤثر می‌شود. در این مقاله به بررسی ۱۰ باور غلط درباره تراپی می‌پردازیم که باید همین حالا آن‌ها را کنار بگذارید!
۱۰ باور غلط درباره تراپی یا رواندرمانی
همانگونه که گفته شد، وجود برخی باورها یا اطلاعات غلط در مورد تراپی ممکن است باعث ترس از شروع تراپی یا مخدوش شدن نتایج آن باشد. در ادامه به برخی از رایج‌ترین باور غلط درباره تراپی اشاره می‌شود:
1-فقط افراد دیوانه به تراپی نیاز دارند
این باور یکی از رایج‌ترین و خطرناک‌ترین سوءتفاهم‌ها در زمینه تراپی و رواندرمانی است. بسیاری تصور می‌کنند که مراجعه به تراپیست تنها مخصوص کسانی است که دچار بیماری‌های روانی شدید مثل افسردگی شدید، اضطراب شدید، اسکیزوفرنیا و غیره است. در حالی که طبق شواهد پژوهشی موجود تراپی می‌تواند برای هر فردی با هر سطحی از چالش‌های روانی، رشد شخصی یا تصمیم‌گیری مفید باشد.
2-تراپی یعنی فقط حرف زدن؛ پس خودم هم می‌تونم این کار را انجام بدم
درست است که گفت‌وگو بخش مهمی از تراپی یا رواندرمانی است، اما روان‌درمانگری یک علم و تخصص است. تراپیست‌ها با استفاده از تکنیک‌های مختلف مانند درمان شناختی ـ رفتاری (CBT)، رفتاردرمانی دیالکتیکی (DBT)، طرحواره‌درمانی (SFT) و غیره به افراد کمک می‌کنند تا ریشه مشکلات را بشناسند، الگوهای ناسالم را تغییر دهند و راه‌حل‌هایی کاربردی بیابند.
3-تراپی باید بلافاصله جواب بدهد؛ اگر جواب نگرفتم، پس برای من بی‌فایده است
یکی از اشتباهات رایج در مورد تراپی این است که افراد انتظار دارند بعد از یکی دو جلسه، احساس تغییرات معجزه‌آسا در زندگی و روابط عاطفی کنند. در حالی که تغییر رفتار، شناخت الگوهای فکری و ارتباطی و نیز بهبود روابط نیاز به زمان، تعهد و تداوم جلسات دارد. درست مانند ورزش برای سلامت جسم، تراپی برای سلامت روان به زمان نیاز دارد.
4-تراپی فقط برای حل بحران‌هاست، نه برای زندگی روزمره
بسیاری تصور می‌کنند که فقط در مواقع بحران (مانند جدایی، سوگ یا افسردگی شدید) باید به تراپیست مراجعه کرد. در حالی که تراپی می‌تواند به شما در خودشناسی، مدیریت استرس، ارتقای روابط و رشد شخصی کمک کند، حتی اگر مشکلی حاد نداشته باشید. در فرایند تراپی به مراجعین کمک می‌شود تا با یادگرفتن مهارت‌های مقابل‌های کارامد و مکانیزم‌های روانی پخته، گام‌های موثری در دستیابی به اهداف فردی و شغلی بردارند.
5-تراپیست فقط گوش می‌ده؛ کار خاصی نمی‌کنه!
اگر شما هم جزو آن دسته از افرادی هستید که فکر می‌کنید تراپیست یا روان‌درمانگر فقط شنونده است، سخت در اشتباهید. یک تراپیست حرفه‌ای با ارزیابی دقیق، تحلیل داده‌ها و ارائه تمرین‌های ذهنی و رفتاری، به شما در یافتن راهکارهای عمیق و پایدار کمک می‌کند. مهارت شنیدن فعال تنها بخشی از کار یک تراپیست حرفه‌ای است.
6-حرف زدن درباره مشکلات، فقط حال آدم را بدتر می‌کند
بعضی‌ها از روی ترس یا تجربه‌های قبلی فکر می‌کنند بازگویی مشکلات باعث بازشدن زخم‌های قدیمی و بدتر شدن حالشان می‌شود. اما هدف تراپی دقیقاً این است که با ایجاد فضایی امن و علمی به شما کمک کند تا بدون قضاوت، با مسائل درونروانی خود مواجه شوید و به سمت حل آن‌ها پیش بروید.
7-اگر واقعاً قوی باشی، به تراپی نیاز نداری!
این باور ممکن است ریشه در فرهنگ‌هایی داشته باشد که نشان دادن احساسات را ضعف می‌دانند. در حالی که باید گفت مراجعه به تراپیست نشانه شجاعت و مسئولیت‌پذیری فرد در قبال زندگی‌اش است. هیچ ایرادی ندارد که برای بهتر شدن، از یک متخصص روانشناسی بالینی کمک بگیرید.
8-تراپی فقط برای زنان موثر است و مردان به آن نیاز ندارند!
داشتن این تصور نادرست از تراپی باعث شده تا بسیاری از مردان از مراجعه به تراپی خودداری کنند، چون فکر می‌کنند که “مرد نباید احساساتی باشد”. در حالی که بروز مشکلات روانی هیچ ربطی به جنسیت افراد ندارد. طبق مطالعات انجام شده مردان هم به همان اندازه زنان ممکن است دچار اضطراب، افسردگی، وسواس، سوگ یا مشکلات ارتباطی شوند.
9-تراپی بسیار پرهزینه بوده و فقط برای افراد پولدار مناسب است
اگرچه ممکن است هزینه تراپی نسبت به برخی دیگر از خدمات گرانتر باشد. اما واقعیت این است که هزینه تراپی در بسیاری از کشورها یا حتی به صورت آنلاین با نرخ‌های متفاوتی ارائه می‌شود. همچنین خدمات رواندرمانی در برخی مراکز دولتی، دانشگاهی، خیریه یا اپلیکیشن‌ها با قیمت‌های مناسب‌تر در دسترس است. یادمان باشد تلاش برای ارتقای سلامت روان یک سرمایه‌گذاری است، نه هزینه اضافی!
10-اگر یک بار تراپی رفتم و جواب نگرفتم، پس دیگر فایدهای ندارد
یکی از دلایلی که بعضی افراد از تراپی نتیجه نمی‌گیرند، این است که تراپیست مناسبی انتخاب نکرده‌اند یا نوع درمان انتخابی با مشکل خاص آن‌ها همخوانی نداشته است. گاهی تغییر درمانگر یا نوع تراپی مثلاً از روانکاوی به درمان شناختی ـ رفتاری (CBT) می‌تواند تفاوت بزرگی در نتیجه تراپی ایجاد کند.
سخن پایانی │زمان آن رسیده که نگاه‌مان به تراپی را تغییر دهیم
در دنیایی که پر از استرس، روابط پیچیده و فشارهای اجتماعی است، تراپی دیگر یک موضوع لوکس یا تابو نیست، بلکه ابزاری تخصصی، علمی، کارآمد و انسانی برای بهبود کیفیت زندگی است. باور غلط درباره تراپی فقط ممکن است باعث دورتر شدن شما از دستیابی به تکنیک‌های شفابخش و ایجاد شور مجدد در زندگی شود. اگر تاکنون درباره شروع تراپی مردد بوده‌اید، اکنون زمان مناسبی برای شروع است. کمک خواستن نه نشانه ضعف، بلکه نشانه بلوغ روانی و مسئولیت‌پذیری فردی است. پس اولین گام را همین امروز بردارید!
اگر به دنبال رواندرمانی آنلاین یا تلفنی هستید، می‌توانید با دکتر مهدی امینی، روانشناس بالینی و تراپیست آنلاین در تماس باشید. مشاوره اولیه می‌تواند مسیر تغییر شما را روشن‌تر کند.
آیا شما هم باور اشتباهی درباره تراپی داشته‌اید؟ نظرتان را در بخش دیدگاه‌ها با ما به اشتراک بگذارید
سوالات متداول
1- در تراپی دقیقاً چه اتفاقی می‌افتد؟
در تراپی، شما با یک متخصص سلامت روان صحبت می‌کنید تا بتوانید احساسات، افکار و رفتارهای خود را بهتر درک کرده و راهکارهای مؤثری برای حل مشکلات بیابید. بسته به نوع درمان، ممکن است تمرین‌های ذهنی، رفتاری، یا حتی تکالیف خانگی نیز داشته باشید.
2- آیا مراجعه به تراپیست فقط برای افراد با اختلال روانی شدید است؟
خیر. تراپی برای همه افراد مفید است؛ چه کسی که دچار اضطراب یا افسردگی باشد، چه کسی که صرفاً بخواهد خودشناسی بیشتری داشته باشد یا روابط بهتری بسازد. رواندرمانی ابزار رشد شخصی و سلامت روان است، نه فقط درمان بیماری‌های شدید.
3-چقدر طول می‌کشد تا تراپی نتیجه دهد؟
مدت زمان تأثیرگذاری تراپی به عوامل مختلفی بستگی دارد: نوع مشکل، نوع درمان، همکاری مراجع، و حتی رابطه درمانی بین شما و تراپیست. برخی افراد بعد از چند جلسه تغییرات اولیه را احساس می‌کنند، برخی دیگر ممکن است به زمان بیشتری نیاز داشته باشند.
4- چطور بفهمم تراپیست مناسبی انتخاب کرده‌ام؟
یک تراپیست مناسب باید حس امنیت، درک و حرفه‌ای بودن را در شما ایجاد کند. اگر بعد از چند جلسه احساس راحتی ندارید یا فکر می‌کنید روش درمان با نیازهای شما هم‌خوان نیست، می‌توانید تراپیست دیگری را امتحان کنید.
5- آیا تراپی به صورت آنلاین هم مؤثر است؟
بله. مطالعات زیادی نشان داده‌اند که تراپی آنلاین می‌تواند به اندازه تراپی حضوری مؤثر باشد، به‌ویژه برای انجام درمان‌هایی مانند درمان شناختی ـ رفتاری (CBT). بسیاری از افراد به دلیل راحتی، حفظ حریم خصوصی یا شرایط جغرافیایی، تراپی آنلاین را ترجیح می‌دهند.
6- آیا مردان هم می‌توانند از تراپی استفاده کنند؟
قطعاً بله! مشکلات روانی، جنسیتی نیستند. مردان هم می‌توانند و باید در صورت نیاز از خدمات تراپی استفاده کنند. در واقع شکستن تابوهای فرهنگی در این زمینه، گامی مهم برای سلامت روان فردی و اجتماعی است.
7- تراپی با روانکاوی چه تفاوتی دارد؟
روانکاوی یکی از انواع روش‌های تراپی است که بر تحلیل ناهشیار، تجربیات کودکی و کشف ریشه‌های عمیق مشکلات تمرکز دارد. در حالی که رویکردهای دیگر مانند درمان شناختی ـ رفتاری (CBT) بیشتر روی تغییر افکار و رفتارهای فعلی تمرکز دارند. انتخاب رویکرد درمانی مناسب به مشکل فرد، تجربه و تخصص درمانگر و نیز ترجیح مراجع بستگی دارد.
8- اگر بعد از چندین جلسه تراپی رفتن حس بهبودی نداشتم، آیا باید ادامه دهم؟
توصیه می‌شود در جلسات اولیه صبور باشید و فرآیند را با درمانگر بررسی کنید. اگر همچنان بعد از چندین جلسه تغییری احساس نمی‌کنید، بهتر است درباره تغییر رویکرد درمانی یا درمانگر تصمیم بگیرید. قبل از هرگونه تغییری بهتر است با تراپیست خود در این خصوص صحبت کنید.
9- آیا جلسات تراپی محرمانه هستند؟
بله، حفظ حریم خصوصی و رازداری یکی از اصول بنیادین مشاوره تراپی است. طبق اصول مشاوره و رواندرمانی به جز در موارد بسیار خاص (مثل خطر جدی برای خود یا دیگران)، اطلاعات شما کاملاً محرمانه باقی می‌ماند.
10-هزینه جلسات تراپی چقدر است؟
هزینه تراپی بسته به کشور، شهر، سطح تخصص درمانگر و نوع خدمات متفاوت است. خوشبختانه امروزه راهکارهایی مانند تراپی آنلاین با قیمت مناسب، مراجعه به کلینیک‌های دولتی یا خیریه‌ای، و طرح‌های حمایتی در دسترس هستند که می‌توانند هزینه‌ها را کاهش دهند.
