رفتار درمانی دیالکتیکی (Dialectical Behavior Therapy) یا DBT یک درمان مبتنی بر رویکرد رفتاردرمانی شناختی است، که در دهه 1990 توسط مارشا لینهان برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی (برای اطلاعات بیشتر به مقاله نشانه‌های اختلال شخصیت مرزی مراجعه نمایید) ابداع شد. لینهان این درمان را بر پایه تجربه کار با افرادی که دارای علائم این شخصیت مرزی بوده و تجربه خودکشی داشتند تدوین کرد. این رویکرد درمانی در دو دهه گذشته به عنوان مهمترین و موثرترین روش درمانی برای اختلال شخصیت مرزی، بخصوص در کسانی که رفتارهای خودآسیبی دارند؛ شناخته شده است. در حال حاضر از این روش برای درمان افرادی که اختلالات روانی مزمن و مقاوم به درمان دارند نیز استفاده می‌شود، مثل پرخوری عصبی، سوء مصرف مواد، اضطراب مرمن و … .
رفتار درمانی دیالکتیکی برای اختلال شخصیت مرزی
این درمان به مانند سایر رویکردهای رفتاردرمانی شناختی دارای یک ساختار و اصول مشخص است. در ابتدای درمان DBT لیستی از مشکلاتی بیمار که درصدد تغییر آنها است مثل رفتارهای خودکشی، خشم درونی، پرخاشگری در روابط و غیره تهیه می‌شود. در این جلسات ابتدایی اهداف درمان مشخص شده و جلسه به جلسه، به صورت منظم به آنها پرداخته می‌شود. همچنین سنجش نوع و میزان مشکلات مراجع بر اساس آزمون های روان شناختی نیز، بخشی از این درمان محسوب می‌شود.
در جلسات درمان علاوه بر اینکه درمانگر و مراجع در مورد موضوعات پیش آمده و اهدافی که آماج تغییر هستند بحث می کنند. مراجع موظف است در خلال درمان تکالیفی را انجام دهد. فعالیت‌هایی مثل توجه به هیجان‌های شدید و علل آن، ذهن آگاهی، آرام کردن تدریجی خود و … جز تکالیف این جلسات است
در درمان دیالکتیکی برای اختلال شخصیت مرزی چه مهارت‌هایی به فرد آموزش داده می‌شود؟
درمان دیالکتیکی یا DBT از جمله درمان‌هایی است که در آن به آموزش مستقیم چندین مهارت مهم به فرد دارای اختلال شخصیت مرزی، پرداخته می‌شود. هدف این مهارت آموزی کاهش مشکلات رفتاری و توانمند‌سازی ارتباطی مراحعین است. این مهارت‌ها شامل موارد زیر است:
-
آموزش مهارت تنظیم هیجانی
شاید بتوان گفت مهمترین رکن درمان DBT پرداختن به تنظیم هیجانی بیماران مرزی است. همانگونه که میدانید مشکل در کنترل هیجانات و بی‌ثباتی هیجانی یکی از مهمترین نشانه‌های افراد مبتلا به اختلال شخصیت مرزی است. برای برطرف کردن این مشکل، مشاوران و درمانگران دیالکتیکی برنامه‌ها و راهکارهایی را تدوین کرده و مدام به مراجعین خود آنها را آموزش می‌دهند. در این راهکارها و آموزش‌ها به چگونگی تحمل آشفتگی، خودکنترلی، افزایش اعتماد به نفس، کنار آمدن با تعارضات و … پرداخته می‌شود. این آموزش‌ها و تمرینات موجب می‌شود مراجعین با روش های درست‌تر وکارامدتری هیجانات خود را کنترل کنند. به تبع آن به خود کمتر آسیب رسانده و در روابط اجتماعی بهتر ظاهر شوند.
-
آموزش مهارت ذهن آگاهی
اشتغال با غم گذشته و نگرانی افراطی از آینده، از جمله ویژگی‌های است که که در جلسات درمانی افرد دارای شخصیت مرزی دیده می شود. این افراد نیاز دارند که یک سبک زندگی نوین و مبتنی بر ذهن آگاهی را برای خود کسب نمایند. این مهارت موجب می‌شود رفتارهای تکانشی و شتابزده فرد که وابسته به خلق و خوی اوست، تا حد زیادی کنترل شود. در واقع هدف این مهارت یادگیری برقراری تعادل بین ذهن هیجانی و ذهن منطقی است چرا که تسلط هر کدام از آنها به تنهایی ممکن است موجب بروز رفتارهای نامناسب باشند.
مقاله پیشنهادی: «5 تا از مهمترین نشانه‌های اختلال شخصیت»
-
آموزش مهارت تحمل پریشانی
حساسیت افراطی به رویدادها و مسائل، از جمله مهمترین نشانه های افراد دارای اختلال شخصیت مرزی است. بدین منظور در درمان دیالکتیکی به این افراد آموزش داده می‌شود که چگونه به شیوه‌ای ماهرانه تاب آوری خود را بالا برده و کمتر تحت تأثیر مسائل کوچک زندگی قرار بگیرند. مسائلی که قبلاً به شدت موجب آشفتگی و پریشانی آنها می‌شده است. یادگیری این مهارت رنج روانی این افراد را به طور چشمگیری کاهش می‌دهد. نارضایتی و رنجی که افراد بوردرلاین همواره در خود تجربه می‌کنند.
-
آموزش مهارتهای بین فردی
اگر شما نیز با افراد دارای اختلال شخصیت مرزی در ارتباط باشید، میدانید که چقدر روابط اجتماعی آنها ناپخته است. از این رو یکی از هدف‌های مهم درمان دیالکتیکی تمرکز بر تقویت مهارتهای اجتماعی این افراد است. تمرینات همراه با این آموزش‌ها می‌تواند به موفقیت در روابط بین فردی کمک کرده و به تبع آن موجب افزایش اعتماد به نفس بیمار شود.
درمان دیالکتیکی برای افراد مرزی چقدر طول می‌کشد؟
تعداد جلساتی که افراد باید برای درمان مراجعه کنند، بستگی به نوع و شدت مشکلاتی دارد که این اختلال برای آنها ایجاد کرده است. اما DBT جزء روش‌های درمانی کوتاه مدت برای درمان شخصیت مرزی محسوب می‌شود. شاید بتوان گفت با این درمان چیزی حدود یک سال زمان نیاز است تا مشکلات عمده این افراد برطرف شود. این مدت زمان نسبت به رویکردهای درمان تحلیلی بسیار کوتاهتر است.
آیا درمان دیالکتیکی برای بوردرلاین از طریق مشاوره آنلاین امکان پذیر است؟
رویکردهای درمانی حال حاضر به سمت و سویی می‌روند که به راحتی برای مراجعین قابل استفاده و دسترس باشند. درمان دیالکتیکی نیز جزء آن دسته درمان‌هایی است که همواره از ویژگی انعطاف‌پذیری برخوردار بوده‌اند. بر این اساس درمان دیالکتیکی می‌تواند از طریق مشاوره آنلاین انجام شود، مگر اینکه مشکلات فرد آنقدر زیاد باشد که بستری شدن برایش اولویت داشته باشد. مثل افرادی که اقدام به خودکشی کرده‌اند و افکار خودکشی دارند.
مقاله پیشنهادی: «اختلال شخصیت چیست؟ انواع اختلال شخصیت و روش‌های درمان آن»
از کجا بدانم که درمان دیالکتیکی برای من موثر است؟
همانگونه که پیشتر گفته شد، به استناد گزارشات منتشر شده در پایگاه‌های علمی در حال حاضر این درمان کوتاه مدت جزء موثرترین روش‌ها برای درمان اختلال شخصیت مرزی است. از این رو پیش‌بینی می‌شود برای طیف وسیعی از افراد دارای این اختلال مفید باشد. اما برای اطمینان از این که آیا این درمان برای شما موثر است یا نه، در فرایند درمان بطور مکرر توسط رواندرمانگر ارزیابی خواهید شد. نتایج این ارزیابی‌ها به نوعی نشان‌دهنده روند تغییرات خواهد بود. درمان دیالکتیکی یک درمان عینی و هدفمند بوده و درمانگر دیالکتیکی مراجع را مدام در جریان تغییرات ایجاد شده قرار می‌دهد.
باید اذعان داشت که درمان دیالکتیکی یک درمان موثر و کارآمد برای اختلال شخصیت مرزی است. این درمان به مرور زمان متناسب با نیازهای مراجعین تغییر یافته و در حال حاضر به صورت رواندرمانی و مشاوره انفرادی نیز امکانپذیر است. در این درمان تلاش می‌شود به مهمترین مشکلات فرد مبتلا، یعنی مشکل در تنظیم هیجان، حسایت شدید، مشکلات بین فردی و … به صورت همزمان پرداخته شود.
