اختلال شخصیت مرزی (BPD) یا بوردرلاین یک اختلال شایع در جمعیت عمومی است. این اختلال شخصیتی با توجه به نوع علایم و نشانه‌هایی که دارد میتواند عملکرد فرد را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. بیماران مبتلا به این اختلال، نسبت به سایر اختلالات شخصیت مشکلات بیشتری در روابط اجتماعی، شغلی و عاطفی دارند. اگرچه اختلال شخصیت مرزی (BPD) یا بوردرلاین با علایم و نشانههای خاصی در افراد بروز میکند، اما علایم و نشانههای این اختلال در زنان و مردان معمولاً بطور متفاوت ظاهر میشود. به عنوان مثال، مردان مبتلا به شخصیت مرزی (BPD) عمدتاً پرخاشگری، عصبانیت شدید و تکانشگری را نشان می‌دهند؛ در حالی که زنان مبتلا بیشتر دارای علایمی چون تغییرات ناگهانی در خلق و خو و رفتارهای خودآزاری هستند. همچنین مردان دارای شخصیت مرزی بیشتر احتمال دارد که به اختلال مصرف همزمان مواد مبتلا شوند، در حالی که زنان مبتلا به شخصیت مرزی (BPD) بطور همزمان ممکن است دارای علایم اختلال خلقی یا اختلال خوردن باشند. با توجه به وجود تفاوت در علایم اختلال شخصیت مرزی (BPD) یا بوردرلاین در میان زنان و مردان، در این مقاله تلاش شده است تا به این موضوع پرداخته شود. این مقاله به شما کمک میکند تا درک کنید که زندگی مردان مبتلا به اختلال شخصیت مرزی یا بوردرلاین چگونه است. همچنین در این مقاله به این موضوع اشاره شده که چرا مردان مبتلا به اختلال شخصیت مرزی، عمدتاً دیرتر از زنان برای درمان بیماری خود مراجعه می‌کنند و سخت‌تر در فرایند تراپی یا رواندرمانی قرار می‌گیرند.
نشانههای شخصیت مرزی (BPD) یا بوردرلاین در مردان
همانگونه که گفته شد، علایم و نشانههای شخصیت مرزی (BPD) یا بوردرلاین در مردان متفاوتتر از زنان ظاهر میشود. علایم و نشانههای شایع در مردان مبتلا به اختلال شخصیت مرزی شامل موارد زیر است:
عصبانیت سریع و مشکل در کنترل خشم
مردان مبتلا به اختلال شخصیت مرزی معمولاً خیلی سریع و بطور ناگهانی عصبانی می‌شوند. آنها ممکن است حین عصبانیت، فریاد بزنند یا چیزهایی را بشکنند. این افراد در کنترل خشم خود نیز مشکل داشته و معمولاً حین عصبانیت، خشمی را نشان می‌دهند که تناسبی با موقعیت ندارد.
هیجان طلبی و نوجویی
اکثر مردانی که از نشانههای شخصیت بوردرلاین رنج می‌برند ممکن است از کارهای روتین به سرعت خسته شوند و به دنبال کارهای جدید برای انجام، یا تجربه کردن چیزهای جدید باشند. از منظر روانشناسی شخصیت، به این ویژگی «نوجویی» میگویند. این ویژگی معمولاً باعث میشود که چنین افرادی دارای یک سابقه طولانی در تغییر شغل، تغییر پارتنر و تغییر محل زندگی و غیره باشند. ناگفته نماند زنان مبتلا به شخصیت مرزی یا BPD نیز ممکن است این ویژگی را داشته باشند، اما این موضوع در مردان شایعتر است.
تغییرات یا نوسانات خلقی
یکی دیگر از نشانههای شایع در مردان دارای شخصیت مرزی یا بوردرلاین، تغییرات یا نوسانات خلقی است. تغییرات خلق و خو در این افراد به گونه‌ای است که حتی اتفاقات و موضوعات پیش پا افتاده نیز ممکن است به شدت آنها را از نظر احساسی متاثر سازد.
احساس پوچی و بی‌هدفی
در کنار نوسانات خلقی، تغییر در علایق و ارزش‌ها نیز در مردان مبتلا به اختلال شحصیت بوردرلاین زیاد دیده میشود. چنین افرادی ممکن است در مورد دیدگاه خود در زندگی مطمئن نباشند و یا درک درستی از “نقش خود” در زندگی نداشته باشند. این مساله به شدت خلق آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
رفتارهای شتابزده، تکانشی و پرخطر
از دیگر نشانههای شایعی که در بین مردان مبتلا به اختلال شخصیت مرزی دیده میشود، داشتن رفتارهای تکانشی است. تکانشگری باعث میشود فرد بصورت نسنجیده و شتابزده تصمیم بگیرد. این شتابزدگی حتی در تصمیمات مهم زندگی نیز دیده میشود. گاهی اوقات وجود ویژگی تکانشگری در این افراد، موجب انجام رفتارهای پرخطر (High risk) در آنها میشود. رفتارهای پرخطر ناشی از تکانشگری در بین مردان بسیار شایعتر از زنان دارای علایم بوردرلاین است.
رفتارهای پرخطر رایج در میان مردان مبتلا به شخصیت مرزی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خرید افراطی، حتی اگر پول کافی نداشته باشند (ولخرجی)
- داشتن رابطه جنسی بدون محافظت نشده و/یا داشتن چندین شریک جنسی همزمان
- سوء استفاده از مواد (مانند الکل، داروها یا مواد اعتیادآور غیرقانونی)
- رانندگی خطرناک (رانندگی با بیاحتیاطی)
- خوردن مقدار زیادی غذا به یکباره (پرخوری)
خوب یا بد انگاشتن افراطی
مردانی که با اختلال شخصیت مرزی زندگی می‌کنند اغلب دنیا را به گونه افراطی “خوب یا بد” می‌بینند. به عنوان مثال، آنها فکر می‌کنند مردم یا “همه خوب” هستند یا “همه بد”، و در باور آنها حد وسطی وجود ندارد. این امر باعث میشود که با یک تفکر مطلقِ سیاه یا سفید به اطرافیان و روابط نگاه کنند. چنین افرادی اغلب نظرات خود را در مورد دیگران تغییر می‌دهند. به همین دلیل، کسی که از نظر آنها یک روز دوست صمیمی و رفیق شفیق است، روز دیگر مانند یک دشمن به نظر میرسد و شایسته اعتماد نیست. وجود چنین تفکری یکی از دلایل شکست افراد دارای شخصیت مرزی یا بوردرلاین در روابط بینفردی و روابط عاطفی است.
داشتن خلق و خوی انفجاری
مردان مبتلا به اختلال شخصیت مرزی یا BPD گاهی ممکن است به دلایلی، آنقدر عصبانی باشند که بخواهند به خود یا شخص دیگری صدمه بزنند. به این ویژگی خلق و خوی «انفجاری» گفته میشود. این خلق و خو اغلب موجب بروز رفتارهای پرخاشگرانه و درگیری‌ها در چنین مردانی میشود. به دلایل فرهنگی بروز چنین رفتارهایی شاید از مردان چندان دور از انتظار نباشد، در حالی که برای زنان ممکن است از نظر اجتماعی امری ناپسند به نظر برسد. این تفاوت دیدگاه ممکن است موجب پنهان ماندن علایم و نشانههای اختلال شخصیت مرزی یا بوردرلاین در مردان شود. در واقع، ممکن است وجود این دیدگاه اجتماعی به مردان موجب شود آنها واقعاً ندانند که از علایم چنین اختلالی رنج می‌برند.
اختلالات روانی همبود با اختلال شخصیت مرزی در مردان
افرادی که با اختلال شخصیت مرزی یا BPD زندگی می‌کنند ممکن است مسایل سلامت روان دیگری نیز داشته باشد. آنها همچنین می‌توانند دارای مشکلات جسمی و طبی باشند. گاهی اوقات، وجود این شرایط بر یکدیگر تأثیر می‌گذارند. هنگامی که یک فرد چندین بیماری یا ختلال را به طور همزمان دارد، به این بیماری‌ها یا اختلالات “بیماری یا اختلال همبود” میگویند. در مردان مبتلا به اختلال شخصیت مرزی معمولاً اختلالات زیر به صورت همبود دیده میشود:
بیش‌فعالی یا ADHD
اختلال بیش‌فعالی یا ADHD یکی از شایعترین اختلالات همزمان در میان مردانی است که از شخصیت مرزی رنج می‌برند. ابتلای همزمان به ADHD با توجه به ماهیت علایمی که دارد، ممکن است تشخیص و درمان فرد مبتلا به BPD را چالش برانگیز کند.
اختلال مصرف مواد (SUD)
مردانی که از اختلال شخصیت مرزی یا بوردرلاین رنج می‌برند ممکن است به اختلالات مصرف مواد، به مصرف الکل هم وابستگی داشته باشند. در یک مطالعه نشان داده شد که حدود 75 درصد از مردان مبتلا به شخصیت مرزی در طول زندگی خود دارای اختلال مصرف مواد (SUD) نیز بوده‌اند. مصرف الکل یا مواد مخدر ممکن است رفتارهای مرتبط با BPD مانند تکانشگری، افکار خودکشی و آسیب‌رساندن به خود را بدتر کند. از طرف دیگر شخصیت مرزی ممکن است منجر به شدت علائم اختلال مصرف مواد در افراد شود.
وجود همزمان اختلال مصرف مواد و شخصیت مرزی میتواند درمان را چالش برانگیز کند. تحقیقات نشان می‌دهد که مردان مبتلا به اختلال همزمان مصرف مواد و شخصیت مرزی با احتمال بیشتری برنامه‌های درمان اختلال مصرف و سوء مصرف مواد را رها می‌کنند.
خودآزاری و آسیب زدن به خود
افرادی که با نشانههای اختلال شخصیت مرزی یا بوردرلاین زندگی می‌کنند بیشتر در معرض خطر آسیب به خود هستند. این آسیب زدن به خود شامل خودآسیبی غیرخودکشی‌گرا (NSSI) و رفتارهای خودکشی‌گرایانه است. بطور تقریبی 60 تا 85 درصد از افراد مبتلا به اختلال شحصیت مرزی عمداً به خود صدمه می‌زنند. در این میان، زنان بیشتر درگیر بریدن عمدی هستند (مانند بریدن با چاقو، تیغ یا شیشه شکسته)، در حالی که مردان بیشتر به بدن خود ضربه می زنند (مثل کوبیدن سر به دیوار و کوبیدن مشت به خود).
نشانههای خودآزاری و آسیب زدن به خود
وجود برخی از نشانه‌ها و رفتارها میتواند به معنی این باشد که فردی که می‌شناسید ممکن است رفتارهای خودآزارگرانه یا خود آسیب‌رسان داشته باشد. در ادامه به برخی از این نشانه‌ها اشاره میشود:
- داشتن جای زخم، خراش، کبودی یا سوختگی روی بدن
- داشتن اجسام نوک تیز در اطراف (در اتاق، روی میز و غیره)
- پوشیدن آستین بلند یا شلوار
- تلاش برای پوشاندن پوست خود
اگرچه وجود نشانه‌هایی که در بالا به آنها اشاره شد ممکن است وجود خودآزاری و آسیب زدن به خود را نشان دهد، اما ممکن است قطعی نباشد. برای برای اطمینان از این امر باید به سایر نشانههای اختلال شخصیت مرزی در فرد هم توجه کرد.
اقدام به خودکشی
شواهد نشان داده‌اند افرادی که دارای علایم اختلال شخصیت مرزی هستند بیش از دیگران در معرض خودکشی قرار دارند. در یک مطالعه نشان داده شد که مردان مبتلا به BPD در مقایسه با زنان مبتلا، بیشتر در معرض خطر برای خودکشی هستند.
سایر اختلالات سلامت روان
مردان مبتلا به اختلال شخصیت مرزی، در مقایسه با زنان مبتلا خشم بیشتری را نشان می‌دهند. این امر باعث بروز رفتارهای پرخاشگرانه در میان مردان مبتلا به BPD میشود. علاوه بر همبودی با خشم، احتمال بیشتری دارد که مردان مبتلا به BPD بطور همزمان دارای نشانههای اختلال شخصیت ضد اجتماعی، شخصیت پارانوئید، شخصیت منفعل ـ پرخاشگر، شخصیت خودشیفته یا سادیست باشند. طبق بررسی‌های انجام شده علایم اختلال شخصیت ضد اجتماعی در مردان مبتلا به شخصیت مرزی شایعتر است.
از نظر همبودی با سایر اختلالات، در زنان مبتلا به شخصیت بوردرلاین یا BPD؛ اختلالات خوردن، اختلالات خلقی، اضطراب و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) شایعتر از مردان است.
مقاله پیشنهادی: آشنایی با موثرترین روش‌های درمان اختلال شخصیت مرزی یا بوردرلاین
آیا تست اختلال شخصیت مرزی (BPD) وجود دارد؟
امروزه برای تشخیص و غربال اختلال شخصیت مرزی (BPD) از ابزارها و پرسشنامه‌های مختلفی استفاده میشود. در ادامه، پرسشنامه غربالگری اختلال شخصیت مرزی (BPD) که توسط زانارینی و همکاران (2003) ساخته شده، آورده شده است. با پاسخ دادن به این پرسشنامه کوتاه، به راحتی میتوانید به وجود نشانههای کلی اختلال شخصیت مرزی در خود پی ببرید. خاطر نشان میشود که به دلیل پیچیدگی‌های ذهن و ناشناخته بودن بسیاری از ابعاد روانشناختی انسان، تشخیص قطعی اختلالات روانی و از جمله اختلال شخصیت مرزی (BPD) یا بوردرلاین فقط باید توسط یک متخصص سلامت روان یا یک رواشناس بالینی انجام شود. با این حال، پاسخ دادن به سؤالات پرسشنامه غربالگری زیر میتواند برای شما این دیدگاه را فراهم کند که آیا نیازمند ارزیابی تخصصی هستید یا خیر.
دستور اجرای پرسشنامه
برای بررسی وجود علایم و نشانههای اختلال شخصیت مرزی یا بوردرلاین در خود به سوالهای این پرسشنامه بصورت بلی (1) یا خیر (0) پاسخ دهید. برای پاسخگویی به سوال‌ها به احساسات، افکار، رفتار و روابط خود مراجعه کنید و درست بودن یا نبودن آن را مشخص کنید.
| بلی | خیر | ||
| 1 | آیا روابط نزدیک شما به دلیل مشاجرات زیاد یا جدایی‌های مکرر دچار مشکل شده است؟ | 1 | 0 |
| 2 | آیا عمداً به خود آسیب جسمی رسانده‌اید (مثلاً به خود مشت زده باشید، بدن خود را بریده باشید، بدن خود را سوزانده باشید)؟ اقدام به خودکشی چطور؟ | 1 | 0 |
| 3 | آیا حداقل دو مشکل مرتبط با تکانشگری یا رفتار لحظه‌ای داشته‌اید (مثلاً پرخوری افراطی و خرج کردن، ولگردی، نوشیدن زیاد مشروب و پرحرفی غیر قابل کنترل و غیره)؟ | 1 | 0 |
| 4 | آیا خُلق شما به شدت تغییر میکند یا به اصطلاح مودی هستید؟ | 1 | 0 |
| 5 | آیا خیلی وقتها احساس عصبانیت میکنید؟ آیا اکثر اوقات با عصبانیت و طعنه‌آمیز واکنش نشان می‌دهید؟ | 1 | 0 |
| 6 | آیا اغلب نسبت به دیگران بی‌اعتماد هستید؟ | 1 | 0 |
| 7 | آیا اغلب احساس غیرواقعی بودن میکنید یا اینکه احساس کنید چیزهای اطرافتان غیرواقعی هستند؟ | 1 | 0 |
| 8 | آیا به طور مزمن احساس پوچی میکنید؟ | 1 | 0 |
| 9 | آیا احساس میکنید که اغلب اوقات نمی‌دانید چه کسی هستید یا چه هویتی دارید؟ | 1 | 0 |
| 10 | آیا تا به حال تلاش افراطی برای اجتناب از احساس رها شدن یا جلوگیری از طرد شدن انجام داده‌اید (مثلاً اینکه بارها با کسی تماس گرفته باشید تا به خودتان اطمینان دهید که او هنوز به شما اهمیت می‌دهد، از او التماس کنید که شما را ترک نکند، یا از نظر فیزیکی به او چسبیده باشید)؟ | 1 | 0 |
روش نمره‌گذاری و تفسیر پرسشنامه
در این پرسشنامه غربالگری نمره کلی شما بین 0 تا 10 متغیر خواهد بود. کسب نمره 7 و بالاتر در این مقیاس میتواند به منزله وجود علایم و نشانههای اختلال شخصیت مرزی (BPD) یا بوردرلاین در شما باشد. اگر هم نمره کلی شما 5 یا 6 باشد بهتر است توسط یک متخصص روانشناسی بالینی یا سلامت روان ارزیابی شوید. نمرات کمتر از 4 نشان می‌دهند که به احتمال زیاد در شما علایم و نشانههای اختلال شخصیت مرزی وجود ندارد. با این حال، حتی در زمان وجود نمره پایینتر از 7 و برای اطمینان بیشتر میتوانید از مشاوره تخصصی در زمینه اختلال شخصیت مرزی یا بوردرلاین برخوردار باشید.
درمان اختلال شخصیت مرزی در مردان
شواهد نشان می‌دهد که از نظر جنسیتی، زنان مبتلا به اختلال شخصیت مرزی یا بوردرلاین بیشتر از مردان به دنبال درمان هستند. زنان همچنین بیشتر احتمال دارد برای درمان علائم BPD دارو مصرف کنند یا برای رواندرمانی مراجعه کنند. اما مردان مبتلا به BPD زمانی برای درمان مراجعه می‌کنند که درصدد درمان یک اختلال روانی دیگر مثل اختلالات مصرف مواد باشند. این امر باعث میشود که بطور کلی مردان دارای شخصیت مرزی یا بوردرلاین تمایل چندانی برای شروع و تداوم درمان اختلال خود نداشته باشند.
جلسات تراپی یا رواندرمانی برای درمان اختلال شخصیت مرزی در زنان و مردان بهترین انتخاب بوده و بسیار موثر است. درمان این اختلال میتواند به افراد مبتلا کمک کند مهارت‌هایی برای مدیریت و مقابله با شرایط خود یاد بگیرند و زندگی باثبات‌تر و لذت بخش‌تری داشته باشند.
برای مراجعینی که مبتلا به این اختلال هستند و یا اطرافیان آنها از این بیماری رنج می‌برند، همواره این سوال مطرح است که بهترین روش درمان اختلال شخصیت مرزی چیست؟ به صورت قطعی نمی‌توان گفت کدام روش رواندرمانی برای درمان این اختلال موثرتر است، اما شواهد پژوهشی و مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که برخی از روش‌های تراپی یا رواندرمانی تاثیرات بیشتری نسبت به سایر روش‌ها، در درمان اختلال شخصیت مرزی (BPD) یا بوردرلاین دارند.
امروزه چهار روش رواندرمانی مبتنی بر شواهد یا Evidence-Based وجود دارد که در درمان اختلال شخصیت مرزی موثرند. بطور کلی، این درمان‌ها در دو طبقه درمانهای شناختی ـ رفتاری (Cognitive –Behavior Therapies) و درمانهای روانپویشی (Psychodynamic Therapies) برای اختلال شخصیت مرزی قرار می‌گیرند. درمانهای شناختی ـ رفتاری شامل رفتاردرمانی دیالکتیکی (DBT) و طرحوارهدرمانی (SFT) است. درمانهای روانپویشی موثر و تایید شده در درمان اختلال شخصیت مرزی نیز شامل درمان مبتنی بر ذهنی‌سازی (MBT) و رواندرمانی متمرکز بر انتقال (TFP) است. برای آشنایی بیشتر با این درمان‌ها توصیه میشود مقاله “آشنایی با موثرترین روش‌های درمان اختلال شخصیت مرزی یا بوردرلاین” را مطالعه نمایید.
آیا درمان دارویی در درمان اختلال شخصیت مرزی مردان موثر است؟
هانگونه که گفته شد موثرترین روش برای درمان اختلال شخصیت مرزی (BPD)، تراپی یا رواندرمانی است. لذا، مزایای تجویز دارو برای درمان اختلال شخصیت مرزی یا بوردرلاین نامشخص است. بر این اساس ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی معمولاً دارودرمانی را به عنوان درمان اصلی و اختصاصی برای اختلال شخصیت مرزی توصیه نمی‌کنند. اما در برخی موارد، پزشک متخصص ممکن است با توجه به شدت و وخامت علایم داروهایی را برای درمان تجویز کند. این داروها اغلب در صورتی تجویز می‌شوند که فرد بطور همزمان دارای افسردگی، اضطراب، علایم اختلال دوقطبی، خودکشی و غیره باشد.
سخن پایانی
اختلال شخصیت مرزی در مردان به اندازه زنان تشخیص داده نمیشود. این بدان معنا نیست که مردان از BPD رنج نمیبرند بلکه میتواند ناشی از این امر باشد که مردان به اندازه کافی به وجود این اختلال حساس نیستند. فردی که با شخصیت بوردرلاین زندگی میکند ممکن است احساسات شدیدی داشته باشد که اغلب متغیر است. چنین فردی ممکن است یک دقیقه خیلی غمگین و لحظه بعد به شدت عصبانی باشد. مردانی که دارای اختلال شخصیت مرزی هستند گاهی اوقات کارهای خطرناکی انجام می‌دهند یا به خود آسیب می‌زنند. چنین افرادی اغلب در روابط دچار مشکل هستند و زندگی با آنها بسیار طاقت‌فرسا است.
افراد مبتلا به BPD ممکن است به دیگران اعتماد نکنند و فکر کنند که مردم می‌خواهند به آنها صدمه بزنند. اگرچه دلیلی بر درستی این باور وجود ندارد اما ممکن است همچنان طبق آن با دیگران رفتار کنند. این عدم اطمینان در مردان با شخصیت بوردرلاین بیشتر از زنان دیده میشود. با توجه به ماهیت اختلال شخصیت مرزی در مردان، در صورتی که در خود یا پارتنرتان به وجود علائم و نشانههای شخصیت مرزی شک دارید بهتر است حتماً از یک تراپیست متخصص در زمینه اختلالات شخصیت مشورت بگیرید. در صورت داشتن علائم BPD و به دلیل نامشخص بودن پیامدهای این اختلال هرچه زودتر برای درمان آن اقدام کنید سریعتر به نتیجه مطلوب خواهید رسید.
