اگر کمی روابط خود را مورد بررسی قرار دهیم و به الگوهای فکری و احساسی خود دقت کنیم متوجه می‌شویم در رفتارمان الگوهای تکراری و مشابهی وجود دارد. مثلا برخی رفتارها ما را ناراحت می‌کند یا همیشه از مسئله خاصی گله داریم. اینکه چرا دیگران من را دوست ندارند یا چرا به من اهمیت داده نمی‌شود یا مثلا همه از من سوء استفاده می‌کنند و … . این الگوهای فکری و احساسی تکرار شونده ناشی از نوعی چهارچوب فکری هستند که در اوایل کودکی شکل می‌گیرند و در علم روانشناسی به آن طرحواره گفته می‌شود. وقتی یک طرحواره شکل ناسازگارانه و انعطاف‌ناپذیر به خود بگیرد از آن با عنوان تله یاد می‌کنیم. چرا که دیگر سودمند نیست و باعث می‌شود افراد در روابط خود به خصوص روابط صمیمانه رفتارهای ناسالم و آسیب‌زننده داشته باشند. یکی از مهم‌ترین تله‌ها که نقش مهمی در روابط عاطفی بازی می‌کند تله رها شدگی است. مشاورلاین در این مقاله ابعاد مختلف تله رهاشدگی را مورد بررسی قرار داده است.
تله رهاشدگی چیست؟
افرادی که در تله رهاشدگی گرفتار شده‌اند باور دارند افرادی را که دوست‌شان دارند از دست می‌دهند و برای همیشه از نظر احساسی تنها می‌مانند. باور بنیادین فردی که در تله رهاشدگی گرفتار شده است معمولا چنین محتوایی دارد:
” به هیچ رابطه‌ای اعتمادی نیست، سرانجام تمام رابطه‌ها تنهایی است. باز هم تنها می‌مانم.” این افراد انتظار دارند دیگران آن‌ها را تنها بگذارنند و این انتظار همیشه با آن‌ها همراه است. حتی اگر اطرافیان مدام به به این افراد اطمینان خاطر بدهند که ترکشان نخواهند کرد. تله رهاشدگی باعث می‌شود فرد همیشه انتظار یک اتفاق بد را داشته باشد. اتفاقی که منجر به از دست دادن عزیزانش خواهد شد و او تنها می‌ماند. این انتظار و پیشگویی همیشه منجر به ایجاد حس اضطراب، تشویش و دلهره خواهد شد. فردی که تله رهاشدگی دارد قلبا احساس می‌کند که سرنوشتش تنها زندگی کردن است. تله رهاشدگی باعث می‌شود افراد نسبت به عشق و روابط صمیمانه دچار ناامیدی شوند و همیشه ترس از دست دادن روابط صمیمانه خود را داشته باشند.
مقاله پیشنهادی: « 6 نشانه مهم اختلال شخصیت مرزی یا بوردرلاین »
علل ریشه‌ای تله رهاشدگی چیست؟
برای درک علل ریشه‌ای تله رهاشدگی باید محیط خانوادگی افراد را مورد بررسی قرار دارد. تله‌ها ناشی از تجربیات دوران کودکی بوده و سال‌های اولیه زندگی نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری و دوام تله رهاشدگی دارد. تله رهاشدگی معمولا در افرادی شکل می‌گیرد که:
1- به طور ذاتی با تنهایی مشکل دارند.
2- زمانی که کودک بوده‌اند مادر یا مراقبت به مدت طولانی از آن‌ها جدا شده است.
3- مادر یا مراقب بی‌ثباتی داشته‌اند. مثلا به راحتی عصبانی می شده است یا به هر طریقی از کودک کناره‌گیری می‌کرده است.
4- جدایی والدین در زمان کودکی یا مشاجره‌های طولانی و مداوم.
5- از دست دادن توجه والدین. مثلا توجه آن‌ها به به خواهر یا برادر تازه به دنیا آمده جلب شده است.
6- توجه و مراقبت بیش از حد خانواده و عدم یادگیری مقابله با مشکلات
در همه این موارد عدم حضور و غیبت فرد مهم در رابطه کاملا مشهود است و این مسئله باعث می‌شود یکی از نیازهای بسیار مهم کودک یعنی دلبستگی ایمن در کودک شکل نگیرد. دلبستگی ایمن یعنی نیاز به محبت، امنیت، ثبات و پذیرش. ممکن است مادر یا مراقب کاملا حضور فیزیکی داشته باشند اما پاسخگوی نیازهای کودک نباشند. مثلا مادر یا مراقب به اندازه کافی برای کودک خود وقت نگذارد، به شکل بی‌ثبات و متناقض پاسخگوی نیازهای کودک باشد ( گاهی در دسترس و پاسخگو و گاه کاملا بی‌توجه) این شیوه پاسخگویی متناقض کودک را آشفته کرده و هیچ‌گاه احساس امنیت نمی‌کند.
علاوه بر موارد فوق کودکانی که مورد مراقبت افراطی خانواده قرار می‌گیرند در معرض خطر تله رهاشدگی هستند. مراقبت افراطی باعث از بین رفتن استقلال کودک شده و دائما خود را وابسته می‌بینند به همین دلیل از دست دادن روابط برایشان بسیار سخت و ناگوار است.
خدمات آنلاین مشاوره اختلال شخصیت
نشانه‌های طرحواره رهاشدگی
یکی از علائم مهم تله رهاشدگی داشتن اضطراب، ناراحتی و افسردگی مزمن است. فردی که تله رهاشدگی دارد همیشه انتظار دارد نزدیک‌ترین افراد خود را از دست بدهند و معتقدند بالاخره افراد نزدیکشان بیمار می‌شوند، می‌میرند، به خاطر یک نفر دیگر آن‌ها را ترک می‌کنند، به گونه ای غیرقابل پیش‌بینی عمل می‌کنند یا این که ناگهان غیبشان می‌زند. بنابراین آن‌ها همیشه در حالت ترس و نگرانی زندگی می‌کنند و مدام گوش به زنگ علامتی هستند حاکی از این که دیگران آن‌ها را ترک می‌کنند.
هیجان‌های معمول افرادی که تله رهاشدگی دارند در قبال فقدان، اضطراب، ناراحتی و افسردگی مزمن است. چه این فقدان واقعی باشد چه خیالی. وقتی افراد نزدیکشان آن‌ها را تنها بگذارند عصبانی می‌شوند و در موارد شدیدتر این هیجان‌ها به وحشت، سوگ و غضب تبدیل می‌شوند.
رفتار افرادی که تله رهاشدگی دارند 3 ویژگی مهم دارد:
- وابستگی افراطی به افراد مهم زندگی
- انحطار طلبی و کنترل‌کنندگی
- حسادت و رقابت با رقیب های عشقی
در واقع تمام این رفتارها تلاشی برای جلوگیری از رهاشدگی و حفظ افراد مهم است اما همه این تلاش‌ها نتیجه عکس داده و منجر به از دست رفتن رابطه می‌شود.
یکی دیگر از نشانه‌های تله رهاشدگی اجتناب از برقراری روابط صمیمانه است. این اجتناب در واقع یکی از مکانیسم‌های دفاعی این افراد است و به نوعی انگار صورت مسئله را برای خود پاک می‌کنند. این اجتناب به منظور جلوگیری از درد ناشی از فقدان اتفاق می‌افتد.
روش‌های درمان تله رهاشدگی
خوشبختانه برای درمان تله رهاشدگی روش‌های موثری وجود دارد. دو رویکرد درمانی بسیار مهم که می‌تواند در این زمینه به افرادی که دچار تله رهاشدگی هستند کمک کند عبارت‌اند از:
درمان تحلیلی و طرح واره درمانی
هر دو رویکرد جزء درمان‌های بلندمدت بوده و الگوهای دوران کودکی مورد بررسی و کاوش قرار می‌گیرند. بنابراین بعد از طی این دوره‌های درمانی افراد بینش خوبی نسبت به منشا مشکلات خود پیدا می‌کنند. در طرحواره درمانی، درمانگر از تکنیک‌های مختلف استفاده کرده و تمرین‌هایی نیز برای فرد در نظر گرفته می‌شود اما در درمان تحلیلی جلسات صرفا بر اساس گفت‌وگوی بین مراجع و درمانگر سازمان‌دهی می‌شود.
نقش مشاوره در درمان تله رهاشدگی
تله‌ها الگوهای فکری باثباتی هستند که ریشه در دوران کودکی دارند و به راحتی قابل تغییر نیستند. درک و اصلاح تله رهاشدگی نیازمند صبر، تلاش و صرف زمان هست. ممکن است طولانی بودن این پروسه افراد را ناامید و بی حوصله کند و یا مرور مجدد حوادث زندگی برای فرد بسیار سخت و طاقت‌فرسا باشد به همین دلیل توصیه می‌شود برای درمان تله رهاشدگی از یک روانشناس کمک بگیرید. روانشناسان متخصص در این زمینه (طرحواره درمانگران) به شما کمک می‌کنند تا تله رهاشدگی را بشناسید، متوجه شوید رفتارهای ناشی از این تله چگونه زندگی فعلی شما را تحت‌تاثیر قرار داده و به روابط کنونی شما آسیب وارد می‌کند.
شما با همراهی یک روانشناس در فضایی امن حوادث ناگوار زندگی خود را مرور می‌کنید و به تدریج می‌آموزید که این خاطرات تلخ را مدیریت کرده و زخم‌های عاطفی خود را ترمیم کنید.
نتیجه گیری
مطالعات پژوهشی نشان داده است که تله رهاشدگی یکی از آسیب‌زا ترین تله‌ها در زندگی است. به این دلیل که این تله تاثیر مستقیمی در روابط عاطفی افراد داشته و به نوعی می‌توان گفت اساس برقراری روابط و نوع رفتار را کاملا کنترل می‌کند و اگر به شکل ناسازگارانه و انعطاف‌ناپذیر دربیاید زندگی افراد را کاملا دچار مشکل می‌کند. اگر فکر می‌کنید نشانه هایی از این تله در زندگی شما وجود دارد بهتر است در اولین فرصت با یک متخصص صحبت کنید.
