اسکیزوفرنی چیست؟ علائم و راه‌های درمان آن

وقتی صحبت از اختلال روانی و بیماری‌هایی همچون اسکیزوفرنی به میان می‌آید افراد با باورهای تحریف‌شده و گاه نادرستی رو‌به‌رو می‌شوند. بسیاری از افراد اسکیزوفرنی را بیماری عجیب وغریب و یا کاملا خطرناک تلقی می‌کنند یا علت چنین بیماری‌هایی را به نیروهای ماورائی و … نسبت می‌دهند. اسکیزوفرنی بیماری مزمنی هست و فرد و خانواده او را با مشکلاتی مواجه می‌کند اما افراد مبتلا به اسکیزوفرنی لزوما خطرناک نیستند و این بیماری اگرچه درمان کامل و بهبودی قطعی ندارد اما اگر به موقع تشخیص داده شود و بیمار با تیم درمان همراهی کند و از حمایت خانواده و اجتماع برخوردار باشد می‌تواند زندگی با کیفیتی را تجربه کند. هرچه قدر اطلاعات بیشتری در مورد بیماری‌های روانی و به خصوص اسکیزوفرنی داشته باشیم کمتر درگیر باورهای نادرست و شایعات می‌شویم و  می‌توانیم به شیوه موثری به فرد مبتلا به اسکیزوفرنی کمک کنیم.

اسکیزوفرنی چیست؟ 

اسکیزوفرنیا یک بیماری مزمن روانپزشکی است که با دو دسته از علائم خود را نشان می‌دهد. علائم مثبت و علائم منفی. علائم مثبت به آن دسته از نشانه‌هایی گفته می‌شود که قبلا در فرد وجود نداشته است و در اثر بیماری ایجاد شده است. به عنوان مثال بعضی از افراد دچار توهم یا هذیان می‌شوند. علائم مثبت شامل نشانه‌هایی هستند که قبلا در فرد وجود داشته است ولی در حال حاضر در اثر بیماری از بین رفته است. مثلا فرد قبلا معاشرتی بوده است، اما در اثر بیماری بسیار منزوی شده و مهارت‌های اجتماعی‌اش افت کرده است.

علائم اسکیزوفرنی

اگر فردی طی یک دوره یک ماهه، حداقل دو مورد از علائم زیر را مشاهده کند، مبتلا به بیماری اسکیزوفرنیا است.

• فرد دچار هذیان باشد. منظور از هذیان یک باور غلط و فراگیر است. مثلا وقتی یک فرد عادی معتقد باشد که تحت تعقیب نیروهای خارجی قرار گرفته است یا دیگران قصد دارند به او آسیب بزنند و دلایل مشخصی هم برای اعتقاد خود ندارد، می‌توان گفت که دچار هذیان شده است. بعضی از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی هذیان‌های عجیب و غریب دارند. مثلا ممکن است اعتقاد داشته باشند که کسی افکار خاصی را در سر آن می‌گذارد.

• بعضی از اقراد مبتلا به اسکیزوفرنیا ادعا می‌کنند که صداهای خاصی را می‌شنوند. در واقع این افراد دچار توهم هستند. توهم به معنی ادراک یک محرکی است که وجود واقعی ندارد. مثلا فردی ممکن است چیزهایی ببیند که دیگران نمی‌بینند. این فرد دچار توهم بینایی شده است. اما در بیماری اسکیزوفرنیا معمولا توهم شنوایی رایج است.

• فردی که دچار اسکیزوفرنیا شده است معمولا تکلم نابسامانی دارد. ممکن است گقتارش اصلا واضح نباشد. یا به شدت دچار حاشیه پردازی شود و یا یک حرف را بدون دلیل خاصی چندین بار تکرار کند.

• فردی که مبتلا به اسکیزوفرنیا است رفتارهای آشفته ای دارد که مناسب با سنش نیست.

• بی ارادگی، بی احساس شدن و انزوای اجتماعی نیز نشانه ای از بیماری اسکیزوفرنیا است.

این بیماری از زمان شروع به شدت بر کارکرد فرد تاثیر گذاشته و در تمام حوزه‌ها (شغلی، خانوادگی، تحصیلی و …) عملکرد شخص را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

مقاله پیشنهادی: « 6 نشانه مهم اختلال شخصیت مرزی یا بوردرلاین»

دلایل ابتلا به اسکیزوفرنی

علل زیستی و عصبی

پژوهش‌ها نشان داده است که در بیماری اسکیزوفرنیا تنظیم یک ماده شیمیایی در مغز به هم می‌خورد. این ماده شیمیایی دوپامین نام دارد. در افرادی که دچار بیماری اسکیزوفرنیا هستند، دوپامین بیش از حد ترشح می‌شود و بسیاری از علائم مثبت در این بیماری یعنی هذیان و توهم ناشی از برهم خوردن تنظیم این ماده است.

استعداد ژنتیکی

برخی از افراد به طور ژنتیکی آمادگی بیشتری برای ابتلا به اسکیزوفرنی دارند. اما صرف وجود یک ژن خاص منجر به بروز بیماری اسکیزوفرنی نمی‌شود این ژن‌ها در مواجهه با شرایط خاص تاثیر خود را نشان می‌دهند و یا ممکن است اثراتشان خیلی دیر مشخض شود. این شرایط خاص عمدتا به استرس‌هایی که افراد با آن‌ها مواجه هستند مربوط می‌شود. استرس‌هایی همچون رفتن به سربازی، پیدا کردن شغل، از دست دادن عزیزان و … .

مصرف مواد مخدر

در برخی موارد اختلال اسکیزوفرنیا به دلیل مصرف مواد مخدر صنعتی اتفاق می‌افتد. این نوع مواد مخدر که عمدتا از نوع صنعتی هستند منجر به تغییراتی در ساختار مغزی شده و توهم و هذیان ایجاد می‌کنند. متاسفانه در بسیاری از موارد تغییرات ایجاد شده در اثر مصرف مواد مخدر برگشت‌ناپذیر بوده و تاثیرات پایداری در زندگی فرد ایجاد می‌کند.

تشخیص اختلال اسکیزوفرنی

همان‌طور که اشاره شد اسکیزوفرنیا یک بیماری روانپزشکی است. بنابراین تشخیص این اختلال به عهده روانپزشک یا روانشناس بالینی است. هیچ آزمون یا تست تشخیصی برای این بیماری وجود ندارد و تشخیص کامل این بیماری بر عهده روانپزشک است. بسیاری از افراد ممکن است تجربیاتی همچون توهم یا علائمی همچون انزوا، بدبینی و … داشته باشند این علائم لزوما به دلیل اسکیزوفرنی اتفاق نمی‌افتد و ممکن است بازتابی از یک بیماری جسمی یا ناشی از اثرات داروی خاصی باشند به همین دلیل تشخیص این بیماری پس از مصاحبه بالینی و اخذ شرح حال دقیق از بیمار و خانواده‌اش صورت می‌گیرد.

خدمات آنلاین مشاوره اختلال شخصیت

روش‌های درمان اسكیزوفرنی چیست؟

اسکیزوفرنیا بیماری مزمنی است که ممکن است تا آخر عمر فرد را درگیر کند. اما خوشبختانه امروزه روش‌های متعددی وجود دارد که از طریق آن‌ها می‌توان به فرد مبتلا به اسکیزوفرنیا و نیز خانواده اش کمک‌های بسیار زیادی کرد. در صورت مراجعه منظم به پزشک و همین طور مصرف منظم دارو این بیماری قابل کنترل خواهد بود. در ادامه مشاورلاین روش‌های درمانی این بیماری را توضیح می‌دهد.

• دارو درمانی

اولین و مهم ترین مرحله درمان اسکیزوفرنیا، استفاده از دارو است. پزشک متخصص بعد از معاینه و شرح حالی که از فرد مبتلا به اسکیزوفرنیا می‌گیرد، داروهایی را تجویز می‌کند. این داروها ترشح مواد شیمیایی مغز را تنظیم کرده و باعث می‌شوند تا بسیاری از علائم فرد کاهش یابد. اغلب افرادی که دچار اسکیزوفرنیا هستند به دلیل عوارض جانبی داروها، تمایل به مصرف آن‌ها ندارند. فراموش نکنید عواقب عدم مصرف دارو از عوارض جانبی آن‌ها بسیار بیشتر است. بنابراین در صورتی که با عوارض جانبی داروها مواجه شدید در اولین فرصت با پزشک خود مشورت کنید. معمولا راهکارهایی برای کاهش عوارض جانبی وجود دارد که پزشک برای شما توضیح می دهد.

• آموزش

وقتی فردی به یک بیماری مزمن دچار می‌شود، بسیار مهم است که توسط یک مشاور متخصص در مورد بیماری خود آموزش ببیند. مشاوره آنلاین می‌تواند به فرد درباره ماهیت بیماری و محدودیت‌هایی که برای او ایجاد می‌کند، مطالب مفیدی را  آموزش دهد. مشاوره آنلاین به افراد مبتلا به اسکیزوفرنیا می‌آموزد که علائم اختصاصی بیماری خود را بشناسند و به محض اینکه شروع شدند بتوانند به موقع به پزشک مراجعه کنند. همین طور به افراد آموزش می‌دهد که عواملی را که باعث عود بیماریشان می‌شود را شناسایی کنند. مشاوره آنلاین آموزش‌هایی را نیز به خانواده‌های افراد مبتلا به اسکیزوفرنیا می‌دهد تا بتوانند با این بیماری کنار بیایند. به عنوان مثال بسیار مهم است که اعضای خانواده با فردی که دچار هذیان شده است، بحث و جدل نکنند. هذیان این فرد نه باید تائید شود و نه انکار شود. اعضای خانواده کاملا باید در چنین مواقعی خنثی باشند.

جمع‌بندی

اسکیزوفرنیا اختلال مزمنی است اما مزمن بودن به این معنا نیست که هیچ راه‌حل درمانی وجود ندارد یا این افراد هیچ‌گاه نمی‌توانند به زندگی عادی بازگردند. این بیماری قابل مدیریت است ولی بهبود کامل علائم مستلزم مصرف منظم دارو و پیگیری درمانی است. در صورت بهبود علائم، نباید بدون نظر روان پزشک داروها تغییر کنند یا قطع شوند. امکان عود در این بیماری وجود دارد و متداول است. هر چه قدر بیمار در مورد مشکل خود و نشانه‌های عود اطلاعات بیشتری داشته باشد و متعهد به مصرف دارو باشد بیماری به شکل بهتری مدیریت می‌شود.

فراموش نکنیم افراد مبتلا به اسکیزوفرنی در درجه اول انسان هستند و همانند هر فرد دیگری حق انسانی آن‌ها باید به رسمیت شناخته شود. نادیده گرفتن نیازها و احساساتشان شرایط آسیب‌پذیر این افراد را وخیم‌تر می‌کند.