تا به حال احساس کرده‌اید که در ماه‌های سرد سال، احساس کمبود انرژی و کرختی می‌کنید؟ و این احساس غمگینی و کمبود انرژی بی هیچ دلیلی به وجود آمده‌اند و با نزدیک شدن به فصل بهار خود به خود از بین می‌روند؟ اگر چنین است شما به احتمال زیاد علایم اختلال افسردگی فصلی را تجربه کرده‌اید. اختلال افسردگی فصلی یکی از انواع اختلالات افسردگی است و علایمی مشابه با آن دارد. اختلال افسردگی فصلی ممکن است در فصل بهار و یا تابستان نیز برای افراد اتفاق بیفتد اما شیوع آن در فصل‌های سرد سال بیشتر است. در این مقاله به بررسی علایم این اختلال، علل و راهکارهای درمانی آن می‌پردازیم.
افسردگی فصلی چیست؟
اختلال عاطفی فصلی، یکی از انواع افسردگی است که عموما به تغییرات آب و هوا و فصل مرتبط است و معمولا هر سال در زمان مشخص و ثابتی، علایم آن شروع شده و خاتمه پیدا می‌کند. علایم این اختلال برای اکثر افراد، در پاییز شروع شده و تا زمستان ادامه پیدا می‌کند. وجود علایم افسردگی فصلی در ماه‌های فصل سرد، یعنی پاییز و زمستان شایع‌تر است ولی عده‌ای نیز این علایم را در فصل‌های گرم سال تجربه می‌کنند. با شناخت علایم این اختلال و به کار گیری راهکارهای مناسب، می‌توان تا حدی علایم آن را کاهش داد.
مقاله پیشنهادی: «افسردگی چیست؟ معرفی انواع شایع افسردگی»
علائم و ویژگی‌های افسردگی فصلی
افسردگی فصلی، علایمی مشابه با علایم افسردگی اساسی دارد، با در نظر گرفتن این نکته که الگوی فصلی دارد و در زمان مشخصی از سال، همراه با تغییر فصل، در افراد دیده می‌شود. از جمله علایم عمده‌ی این اختلال عبارت‌اند از:
- احساس ناراحتی و غمگینی در بیشتر اوقات روز
- احساس تنش و بی قراری
- احساس خستگی مفرط و کمبود انرژی
- داشتن افکار و احساساتی در مورد بی ارزشی
- احساس ناامیدی
- مشکل در توجه و تمرکز
- از دست دادن علاقه نسبت به انجام کارهای روزمره و کارهای مورد علاقه
- کمتر شدن تعاملات اجتماعی و تمایل به گوشه گیری و انزوا
- اختلالات خواب
- فکر کردن در مورد خودکشی
علل افسردگی فصلی
همان طور که از اسم این اختلال پیداست، دلیل اصلی به وجود آمدن علایم این اختلال، تغییرات فصلی و تغییرات آب و هوایی است. در ادامه به بررسی دلایل به وجود آمدن این اختلال با جزییات می‌پردازیم:
- هرچند این اختلال می‌تواند در فصل‌های مختلفی وجود داشته باشد، اما در فصل‌های سرد، شایع‌تر است و به همین دلیل یکی از علت‌های اصلی آن، کاهش نور در این فصل‌هاست. در پاییز و زمستان، با کوتاه‌تر شدن روز و طولانی‌تر شدن شب، چرخه‌ی شبانه روزی فرد دستخوش تغییر می‌شود و بر روی سطح انرژی، خلق و خواب و اشتهای فرد اثر می‌گذارد. دو هورمون سروتونین و ملاتونین با تغییرات نور، تغییر می‌کنند و منجر به احساس افسردگی یا اضطراب می‌شوند.
- یکی دیگر از علل بروز علایم افسردگی فصلی، تغییر در دما است. سردی بیش از حد هوا در فصل پاییز و زمستان و نیز گرمای بیش از حد در فصل تابستان، ممکن است باعث شود افراد تمایل به ماندن در خانه داشته باشند و در نتیجه فعالیت‌های روزمره و اجتماعی‌شان کاهش پیدا می‌کند.
- کمبود ویتامین و مواد معدنی بدن: کمبود نور و آفتاب، می‌تواند باعث کمبود تولید و دریافت ویتامین دی در بدن شود که خود به طور غیر مستقیم بر روی سطح هورمون‌های بدن و میزان انرژی مؤثر است.
درمان
درمان‌های مختلفی برای اختلال افسردگی فصلی وجود دارد؛ در ادامه به چندتا از متداول‌ترین درمان‌ها اشاره می‌کنیم:
- یکی از درمان‌های رایج برای اختلال افسردگی فصلی، نور درمانی است. در این درمان شما باید خود را در معرض نور و فضای روشنی که تداعی کننده‌ی نور طبیعی خورشید است قراردهید. این کار، چرخه‌ی طبیعی شبانه روزی بدن شما را تنظیم کرده، در نتیجه هورمون‌های شما نیز منظم می‌شوند و علایم افسردگی کاهش پیدا می‌کند.
- یکی دیگر از راهکارهای کاهش دهنده‌ی علایم افسردگی فصلی، افزایش فعالیت فیزیکی است. تحرک و فعالیت فیزیکی باعث تنظیم سطح هورمون‌های بدن شده و خلق شما را بهبود می‌بخشند. فعالیت فیزیکی حتی در حد ۱۵ دقیقه پیاده‌روی در روز می‌تواند باعث شود شما احساس بهتری داشته باشید.
- فعالیت‌های اجتماعی را در اولویت بگذارید. در خانه ماندن و گوشه گیری با وضعیت سلامت روان شما ارتباط نزدیکی دارد. مطالعاتی که از دوران همه گیری کرونا انجام شده نشان داده‌اند که قرنطینه و در خانه ماندن، می‌توانند اثرات درازمدتی بر روی سلامت روانی افراد بگذارد. از روش‌های مختلفی که با شرایط زندگی شما سازگار هستند برای داشتن ارتباطات و تعاملات اجتماعی با دیگران استفاده کنید.
- همزمان با تغییرات فصلی، ذهن خود را آماده و پذیرای این تغییرات کنید. این بار سعی کنید قبل از شروع فصلی که علایم افسردگی را در شما به وجود می‌آورد علاوه بر تغییر کمد لباس، با انجام کارهایی که حس و حال بهتری به شما می‌دهند از شدید شدن علایم افسردگی فصلی خود بکاهید. در آستانه‌ی تغییر فصل، فعالیت و مراودات اجتماعی خود را بیشتر کنید، فعالیت‌های مورد علاقه‌ی خود را انجام دهید، فعالیت‌های جدیدی را شروع کنید و بخشی از روز را به جای انجام کارهای روزمره به انجام فعالیت‌های سرگرم کننده اختصاص دهید.
- با پزشک و مشاور خود مشورت کنید. اختلال افسردگی فصلی، نوعی از اختلال افسردگی است و باید توسط یک متخصص ارزیابی و به درستی تشخیص داده شود. در میان گذاشتن این اختلال و علایم آن با یک متخصص باعث می‌شود آن را بهتر درک کنید و از راهکارهای درمانی تخصصی بهره‌مند شوید.
نتیجه گیری
افسردگی فصلی، یک اختلال رایج است و بسیاری از افراد علایم آن را در فصل به خصوصی از سال در خود می‌بینند. مقابله با علایم این اختلال می‌تواند چالشی و سخت باشد. با استفاده از روش‌های گفته شده می‌توان تا حد زیادی علایم این اختلال را کاهش داد. صحبت با یک مشاور و متخصص، می‌تواند در مقابله با افسردگی فصلی، به ما کمک زیادی کند. صحبت کردن در مورد افکار و احساساتمان با یک متخصص، باعث می‌شود آگاهی و درک خود را از شرایطمان بیشتر کنیم و با استفاده از راهنمایی‌ها توصیه‌های عملی مشاور، علایم این اختلال را کاهش دهیم.
