تراپی چیست و چرا شروع آن برای هر کسی ضروری است؟

اگر احساس می‌کنید نیاز به گفتگو با یک فرد متخصص و کاربلد در حوزه سلامت روان دارید، اما نمی‌دانید از کجا شروع کنید، تراپی و روان‌درمانی می‌تواند نقطه شروع مناسبی باشد. تراپی می‌تواند به شما در مدیریت اضطراب، افسردگی، بحران‌های مالی یا عاطفی، مشکلات رفتاری و حتی اعتیاد به رابطه جنسی یا مواد مخدر کمک کند و راهکارهای علمی برای بهبود کیفیت زندگی ارائه دهد.
در این مقاله، ابتدا به تعریف تراپی و روان‌درمانی پرداخته شده، سپس با انواع روش‌های تراپی آشنا می‌شوید و در نهایت خواهید دانست که تراپی آنلاین چیست، چه مزایا و معایبی دارد و چگونه می‌تواند در شرایط امروزی به شما کمک کند. اگر می‌خواهید مسیر درست درمان و بهبود سلامت روان خود را پیدا کنید، ادامه مقاله را از دست ندهید.

تراپی چیست؟ | تعریف تراپی

 یکی از خدمات مهم علم روانشناسی و بخصوص روانشناسی بالینی ارائه خدمات تراپی (Therapy) یا روان­درمانی (Psycotherapy) است. تراپی یا روان‌درمانی فرایندی علمی و هدفمند است که به افراد کمک می‌کند افکار، احساسات و رفتارهای خود را بهتر بشناسند و مدیریت کنند. در فرایند تراپی (روان­درمانی) با استفاده از تکنیک‌های مشاوره تخصصی و ارتباط میان تراپیست (روان­درمانگر) و مراجع، به تحلیل و درمان مسایل روانی، احساسات، رفتارها و تعارضات ذهنی فرد پرداخته می­‌شود.
تراپی یا روان­درمانی نوعی رابطه دو نفره است که طی جلسات متعدد و از طریق گفت و گو به افراد کمک می­‌شود تا ابعاد پیچیده رفتار و احساسات خود را بهتر بشناسند و بتوانند در موقعیت­‌های مختلف احساسات خود را کنترل کنند. هدف تراپی ممکن است کمک به فرد برای رهایی از تعارضات و تنش‌­های ذهنی یا درمان مسایل روانی خاصی چون اضطراب، افسردگی و غیره باشد و یا اینکه هدف آن توسعه فردی و بهبود کیفیت زندگی فرد برای دستیابی به اهداف شخصی و توانمندسازی وی باشد. در واقع مهم­ترین هدف تراپی یا روان­درمانی، کمک به افزایش شناخت، آگاهی و بینش و به دنبال آن تغییر رفتارهای آسیب‌زننده در زندگی افراد است. در نتیجه حذف این رفتارهای آسیب­‌زا، افراد احساس بهتری نسبت به خود داشته و در نهایت به احساس رضایت بیشتری از زندگی دست پیدا می­‌کنند. هدف هرچه که باشد در فرایند تراپی به بررسی و تحلیل تاریخچه زندگی، نقاط قوت و ضعف، دستاوردها، رفتارها و غیره پرداخته می­‌شود.
تراپی می‌تواند به صورت حضوری یا آنلاین انجام شود و انتخاب روش مناسب بستگی به شرایط، هدف و نیازهای فرد دارد.

تفاوت بین مشاوره و تراپی چیست و توسط چه کسانی انجام می‌شود؟

مشاوره و تراپی دو اصطلاحی هستند که معمولاً به اشتباه به جای یکدیگر به کار می‌روند. در فرایند مشاوره عمدتاً به پاسخ به برخی از سوالاتی پرداخته می‌شود که فرد در زندگی روزمره با آنها مواجه می‌شود مثل فرزندپروری، مشاوره ازدواج و … . اما در فرایند روان‌درمانی و تراپی فرد به دلیل مشکلات تکراری و شدیدی که در زندگی تجربه می‌کند مثل افسردگی، سوگ، خشم و غیره تحت درمان با روش‌های مختلف قرار می‌گیرد. مشاوره معمولاً توسط مشاوران و روانشناسان با گرایش‌های مختلف صورت می‌گیرد، اما روان‌درمانی و تراپی توسط روانشناسان بالینی آموزش دیده و دارای صلاحیت لازم انجام می‌شود.

انواع تراپی | انواع مختلف روان­درمانی

تراپی و روان درمانی انواع متنوعی دارند. دلیل این تنوع توسعه دانش نظری و عملی در علم روانشناسی است که همواره روش‌های جدیدتر و کارامدتری را برای درمان و بهبود کیفیت زندگی مراجعین معرفی می­‌کند. از جمله انواع مختلف روان­‌درمانی علمی و کارآمد می‌توان به مشاوره تخصصی، درمان شناختی و رفتاری (CBT)، روان­درمانی مثبت­‌گرا، تحلیل رفتار کاربردی، درمان مبتنی بر دلبستگی، زوج‌درمانی، رفتاردرمانی دیالکتیکی (DBT)، طرحواره‌درمانی (Schema Therapy)، روان­درمان تجربی، روان درمانی بین­فردی (IPT)، روان درمانی مبتنی بر داستان و روایت، بازی درمانی، روانکاوی، کوچینگ یا مربیگری و غیره اشاره کرد. البته انواع دیگری از روش­‌های تراپی وجود دارند که از پشتوانه علمی و تحقیقاتی چندان بالایی برخوردار نیستند مثل هیپنوتیزم درمانی، هنر درمانی، موسیقی‌درمانی و غیره. در ادامه بطور اجمالی به برخی از انواع تراپی اشاره شده است.

مشاوره تخصصی

مشاوره به گفتگوی صادقانه بین مراجع و درمانگر در رابطه با مشکلات و مسائلی که باعث ناراحتی وی شده گفته می‌شود. با توجه به آمار انجمن روان‌شناسی آمریکا، درصد بسیار بالایی از اشخاص با کمک مشاوره تخصصی مشکلات خود را حل می‌کنند. این روش درمانی بر ارتباط و آموزش تمرکز داشته و بدین صورت سعی در بهبود مشکلات و نگرانی‌های افراد از طریق مشاوره دارد. مشاوره تخصصی بر این اصل استوار است که افراد در زمینه بسیاری از مسایل زندگی دانش کافی ندارند، این امر باعث احساس تنش و نگرانی در افراد می‌­شود. مشاوره تخصصی به افراد کمک می­‌کند تا از طریق کسب دانش کافی در فرایند مشاوره، بسیاری از مشکلاتی که در زمینه فرزندپروری، رابطه با همسر، رابطه با والدین، تعامل در محیط کار و غیره دارد، را به خوبی حل و فصل کند..

درمان شناختی و رفتاری (CBT)

درمان شناختی و رفتاری یا CBT یکی از رایج‌­ترین رویکردهای روان­درمانی در سال­‌های اخیر است. شناخت درمانگران معتقد هستند که اختلالات روانی و مشکلات فرد حاصل الگوهای فکری تحریف شده یا ناکارآمد هستند. در سی‌بی‌تی یا درمان شناختی رفتاری به افراد کمک می­‌شود تا روش تفکر منطقی را یاد بگیرند. درمانگران شناختی و رفتاری در روند کارشان از فنون مختلف رفتاردرمانی، آموزش آرمیدگی، کنترل ذهن، نظارت بر روابط و غیره استفاده می­‌کنند.

مقاله پیشنهادی: تفاوت مشاوره (counselling) و روان‌درمانی (psychotherapy) چیست؟

رفتاردرمانی دیالکتیکی (DBT)

رفتاردرمانی دیالکتیکی یا DBT رفتاردرمانی دیالکتیکی یا ، یک روش روان‌درمانی مبتنی بر شناخت و رفتار است که برای مدیریت هیجانات شدید، کاهش رفتارهای آسیب‌رسان و بهبود روابط بین‌فردی طراحی شده است. این روش به ویژه برای افرادی که علائم اختلال شخصیت مرزی (BPD)، اضطراب  شدید، افسردگی شدید یا مشکلات کنترل خشم دارند، مفید است و مهارت‌های عملی مقابله با استرس و تعارض‌های عاطفی و ارتباطی را آموزش می‌دهد. دی‌بی‌تی می‌تواند به صورت حضوری یا آنلاین انجام شود و با سایر روش‌های تراپی ترکیب گردد تا بهترین نتیجه حاصل شود.

طرحواره درمانی (SFT)

طرحواره درمانی (Schema Therapy) یک رویکرد جدید در حوزه روان‌درمانی است که به افراد کمک می‌کند تا طرحواره‌های ناسازگار خود را بشناسند. طرحواره‌ به مجموعه‌ای از احساسات و باورهای فراگیر درباره خویشتن، دنیا و دیگران هستند. این باورها عمدتاً در دوران کودکی و در اثر یک‌ سری تجارب تکرار شونده و عوامل مختلف فرهنگی، اجتماعی و زیستی به تدریج شکل می‌گیرند. وقتی یک طرحواره شکل‌ می‌گیرد، فرد بر اساس الگوی رفتاری مناسب با طرحواره عمل می­کند. در واقع طرحواره­ها شیوه تعبیر و تفسیر ما از رفتار دیگران را نیز تحت تاثیر قرار می­‌دهند. در طرحواره درمانی به افراد کمک می­‌شود تا طرحواره های ناسازگار خود را بشناسند و الگوهای رفتاری تکرارشونده خود را اصلاح کنند. در این روش بر گذشته و خاطراتی که بار هیجانی زیادی دارند تاکید شده و با استفاده از فنون خاصی سعی می­‌شود تا اثرات منفی این خاطرات خنثی شود.

کوچینگ یا مربی‌گری

   شاید در حین جستجوی پاسخ سوال تراپی چیست؟ دستیابی به این پاسخ که کوچینگ نیز یکی از زیرشاخه‌های این روش‌ درمانی هست، برای شما شوکه کننده بوده باشد. در واقع، کوچینگ به مراجع کمک می‌کند بتواند به اهداف مشخصی که برای خود تعیین کرده با کمک تغییر افکار، شخصیت و مهارت‌هایش دست یابد. کوچینگ هدف­‌گرا است و به صورت شخصی یا گروهی در حوزه‌های مختلف زندگی همچون مالی، ازدواج و غیره انجام می‌شود.

روان‌درمان تحلیلی و روان­‌کاوی

 در درمان­‌های تحلیلی و روان‌کاوی اعتقاد بر این است که مشکلات بیماران ریشه در تجربیات ابتدای دوران کودکی‌شان دارد. روان­‌کاوان معتقد هستند که برای درمان مشکلات روانشناختی نباید فقط به تغییر در رفتارهای زمان حال بسنده کرد و برای دستیابی به تاثیرات ماندگار لازم است که دلایل پنهانی عمیق‌­­تری را بشناسیم و به درمان این موارد بپردازیم. یکی از اهداف درمان­‌های روان­‌کاوی و درمان­‌های تحلیلی آشکار کردن تعارض­‌های ناهشیاری است که موجب اختلالات روانشناختی شده است.

فواید تراپی | چرا باید تراپی را شروع کنیم؟

 افراد بنا به دلایل مختلفی همچون رنج بردن از مشکلاتی نظیر استرس، اضطراب، مشکلات زناشویی، اعتماد به نفس پایین، ابتلا به اعتیاد و بی­‌خوابی خواهان دستیابی به درمان هستند. یکی از مزایای تراپی و روان­درمانی در بلندمدت رفع این مشکلات به صورت ریشه­‌ای است. علاوه بر این تراپی کمک می­‌کند تا فرد احساس رضایت بیشتری از زندگی فردی و اجتماعی به دست آورده و کیفیت زندگی خود را افزایش دهد. در ادامه به «شرایط و مشکلاتی که نشان دهنده ضرورت شروع تراپی است؟» پرداخته می­‌شود:

افسردگی

شاید بتوان گفت افسردگی یکی از شایع‌ترین بیماری‌های روانی قرن اخیر است که فارغ از جنسیت، وضعیت مالی و نژادی زندگی افراد را مختل می‌کند. افسردگی باعث دشواری در عملکرد روزانه شخص شده و بر کار، روابط، خواب، سطح انرژی و اشتهای وی تأثیرات منفی می‌گذارد. تراپیست به شما کمک می­‌کند تا با بررسی دلایل بروز افسردگی و تغییر در احساسات، افکار و رفتارهای تداوم­بخش آن، بر آن غلبه کنید.

اعتیاد

پس از اینکه متوجه شده‌اید تراپی چیست و چه کاربردهایی دارد، بد نیست بدانید تراپی به درمان مشکلاتی همچون اعتیاد نیز کمک می‌کند. همانطور که می‎دانید اعتیاد انواع مختلفی همچون اعتیاد به مواد مخدر، اعتیاد به الکل، اعتیاد به سیگار، اعتیاد به کار، پرخوری معتادگونه، اعتیاد به سکس و غیره دارد، که می‌توان برای درمان هر کدام از آنها به تراپیست مراجع کرد.

مهاجرت و مشکلات روانی پس از آن

متاسفانه در سال‌های اخیر ایرانیان فراوانی به دلایل مختلف مجبور به مهاجرت شده‌ و کشور را ترک کرده‌­اند. این موضوع مشکلاتی همچون افسردگی یا اضطراب پس از مهاجرت را برای آنها به وجود آورده است. شروع تراپی آنلاین توسط یک تراپیست حرفه‌ای، یکی از بهترین گزینه­‌ها برای رهایی از واکنش­ها و مسایل روانی ناشی از مهاجرت است. مشاوره به ایرانیان خارج از کشور کمک می­‌کند تا با چالش‌­های پیش­ رو مواجهه کرده و در غربت نیز احساس تنهایی نکنند.

استرس و اضطراب

 مواجهه با شرایط جدیدی همچون قبولی در دانشگاه، یافتن شغل جدید، بازنشستگی و حتی ازدواج که همگی بخشی از مراحل مختلف زندگی هستند که می‌توانند باعث ایجاد استرس و اضطراب ‌شوند. در چنین شرایطی مشاوره با یک متخصص به مدیریت استرس و رفع یا کاهش این اضطراب‌ها کمک می­‌کند. در واقع، تراپی برای خلق یک استراتژی اصولی برای رفع مشکلات زندگی روزمره و شخصی ضروری است.

غم ناشی از فقدان و سوگ

 یکی از وقایع تلخ زندگی برای افراد مختلف، غم از دست دادن و کنار آمدن با مرگ همسر، والدین، فرزند یا حتی یک دوست است. ممکن است در برخی شرایط این غم و اندوه به قدری طولانی و عمیق باشد که فرد نتواند از آن بیرون بیاید. در چنین مواردی مراجعه به یک تراپیست می‌­تواند کمک کننده باشد. چرا که در فرایند تراپی پرداختن به احساسات و هیجانات مرتبط با فقدان و سوگ می­‌تواند اثر شفابخشی در فرد داغ‌دیده یا سوگوار داشته باشد.

اعتماد به نفس یا عزت نفس پایین

برخی افراد به دلیل مشکلاتی همچون پایین بودن عزت نفس و اعتماد به نفس، توانمندی‌های واقعی خود را نمی‌بینند. چنین افرادی به دلیل احساس اعتماد به نفس پایین از بسیاری از موقعیت‌­ها اجتناب کرده و نمی­‌توانند به دستاوردهای مطلوبی در زندگی برسند. معمولاً روان­درمانی یا تراپی می­تواند منجر به بهبود اعتماد به نفس و عزت نفس در افراد ­شود. در فرایند تراپی درمانگر با پیاده‌سازی تکنیک‌های مختلف به ارتقای عزت نفس و اعتماد به نفس مراجع کمک می­‌کند. در چنین شرایط تراپیست همچون یک مربی عمل می‌کند و بر بهبود مهارت‌های ارتباطی و افزایش انگیزه فرد، متمرکز می­‌شود.

شکست عشقی  

شکست عشقی می‌تواند باعث اضطراب، افسردگی و کاهش اعتماد به نفس شود و زندگی روزمره را تحت تاثیر قرار دهد. تراپی، به ویژه روش‌هایی مانند درمان شناختی رفتاری (CBT) و رفتاردرمانی دیالکتیکی (DBT)، به افراد کمک می‌کند احساسات خود را مدیریت کرده، افکار منفی را بازسازی کنند و مهارت‌های مقابله با استرس عاطفی را تقویت نمایند. با کمک یک روان‌درمانگر حرفه‌ای، مسیر بهبودی سریع‌تر و سالم‌تر طی می‌شود و افراد می‌توانند دوباره به تعادل روانی و روابط سالم بازگردند.

مشکل در روابط عاطفی

وجود مشکلات ارتباطی یکی از مهمترین موضوعاتی است که رضایت از زندگی را تحت تاثیر قرار می­‌دهد. افراد هر چقدر هم که باهوش بوده و یا از وضعیت اجتماعی و اقتصادی مطلوبی برخوردار باشند، اگر نتوانند روابط مطلوب عاطفی و اجتماعی برقرار کنند، احساس ضعف و حقارت خواهند داشت. این امر موجب عدم رضایت همیشگی از زندگی شده و موجب خودسرزنش­گری فرد می­‌شود. در فرایند تراپی به افراد کمک می­شود تا با ریشه­‌یابی دقیق مشکلات ارتباطی، شناخت رفتارهای مخرب رابطه و اصلاح آنها، روابط مطلوب­‌تری با دیگران ایجاد کنند. تراپی معمولاً کمک می‌­کند تا فرد روابط عاطفی مهیج، مثبت­ و بدون تنش با پارتنر خود داشته باشد. اگر در رابطه با پارتنر خود دچار مشکلات تکراری هستید، بد نیست با شروع تراپی به صورت ریشه‌­ای آن را حل و فصل نمایید.

داشتن شکست­‌های پی در پی در زندگی

از دیگر مشکلاتی که در زمان مشاهده آن حتماً باید از یک تراپیست کمک گرفت، وجود شکست­های تکراری و پی در پی در زندگی است. برخی افراد هر کاری را که شروع می­‌کنند، در نهایت با شکست مواجه می­‌شوند. این افراد هیچ وقت نمی‌­توانند دلیل منطقی برای این موضوع پیدا کنند. در واقع تکرار شکست ربطی به هوش پایین یا توانمندی ضعیف فرد ندارد بلکه به دلیل مسایل ناخودآگاهی است که از ذهن و شخصیت فرد ناشی می­‌شوند. در چنین مواردی تراپی به فرد کمک می­‌کند تا با شناخت دقیق ذهن و ویژگی­‌های شخصیتی خود جلو این شکست­‌ها را گرفته و در مسیر موفقیت قرار بگیرد.
از جمله مسایل دیگری که نیاز است در صورت وجود آنها تراپی را شروع کنیم، می‌­توان به شرایط مختلفی چون ابتلا به سرطان، مشکل در خوابیدن، وجود انواع فوبیا و ترس شدید، رنج بردن از خشم، آماده شدن برای شروع یا اتمام یک رابطه عاطفی، فرزندپروری موثر و غیره اشاره کرد.
تا این بخش از مقاله به اینکه تراپی چیست و چرا شروع آن برای هر کسی ضروری است؟ پرداخته شد، در ادامه به بررسی اینکه تراپی آنلاین چیست و چه مزایای دارد اشاره شده است.

تراپی آنلاین چیست و چه مواقعی باید شروع شود؟

تراپی آنلاین یا روان‌درمانی آنلاین که تحت عنوان eTherapy هم شناخته می‌شود، به مراحل تراپی یا درمان شامل گفتگو، پشتیبانی و مشاوره گرفتن مراجع از درمانگر به صورت آنلاین؛ اطلاق می‌شود. در این روش کل پروسه درمان به صورت آنلاین و به کمک یک وسیله الکترونیکی مثل لب تاپ، تبلت یا گوشی تلفن همراه، انجام می‌شود.

اثربخشی تراپی آنلاین | آیا تراپی آنلاین موثر است؟

طبق مطالعات انجام شده، از نظر تاثیرگذاری تراپی درمان آنلاین هیچ تفاوتی با مراجعه حضوری ندارد. در تراپی آنلاین نیز کلیه مراحل درمان مشابه جلسات حضوری صورت می‎‌گیرد. این روش برای مهاجران ایرانی که خواهان مشاوره گرفتن و شروع تراپی به به زبان فارسی هستند، و نیز افرادی که به دلایل مختلف در نزدیکی خود به تراپیست خبره و خوب دسترسی ندارند، بسیار مناسب است. در تراپی آنلاین به‌راحتی می‌توان به درمان مسائل و مشکلات زیر پرداخت:

• انواع افسردگی؛ شامل افسردگی پس از مهاجرت یا زایمان
• اختلال وسواس فکری و عملی (OCD)
• رفع غم و اندوه
• درمان سوگ
• انواع اضطراب؛ مثل اضطراب اجتماعی، اضطراب مرگ و …
• انواع مختلف اختلال هراس
• درمان شخصیت مرزی (BPD)

مزایا و معایب تراپی آنلاین

در واقع بزرگترین مزیت این نوع از تراپی، آنلاین بودن آن هست که به واسطه یک خط اینترنت از هر نقطه‌ای در جهان می‌توان به درمان دست یافت. به همین علت مهاجران ایرانی تمایل زیادی به گفتگوی فارسی و مشاوره گرفتن از متخصصان سلامت روان ایرانی دارند. همچنین افرادی که ترس از برگزاری جلسات درمان حضوری دارند می‌توانند در این جلسات درمانی شرکت کنند و نتیجه بهتری بگیرند. در ضمن هزینه این جلسات در مقایسه با جلسات حضوری در اغلب موارد کمتر است.
معمولاً مزایای تراپی آنلاین بسیار بیشتر از محدودیت­‌های آن است. از جمله محدودیت‌­های تراپی آنلاین می‌­توان مشکلات اینترنت، عدم راحتی با دستگاه‌های الکترونیکی و … اشاره کرد. عمدتاً افرادی که با تکنولوژی راحت نیستند نمی‌توانند از این جلسات بهره درستی ببرند. البته نباید فراموش کرد اینترنت و جلسات آنلاین درمانی در شرایط اضطرار نظیر دوران همه‌ گیری کرونا بسیار کارآمد بوده و اثربخشی آن نیز تایید شده است.

سخن پایانی

در این مقاله تلاش شد به‌طور کامل به این پرسش پرداخته شود که تراپی چیست، چه زمانی باید تراپی را شروع کنیم و تفاوت تراپی آنلاین با تراپی حضوری در چیست. همچنین با معرفی انواع روش‌های تراپی و روان‌درمانی، دیدی جامع و کاربردی ارائه شد تا بتوانید بهتر تشخیص دهید چه زمانی خود یا عزیزانتان نیاز به کمک یک متخصص دارید.
اگر شما یا یکی از اعضای خانواده‌تان درگیر استرس و اضطراب، افسردگی، افسردگی نوجوانی، غم غربت، مشکلات پس از مهاجرت یا سایر بحران‌های عاطفی هستید، می‌توانید جلسات تراپی آنلاین با دکتر مهدی امینی، متخصص روانشناسی بالینی را آغاز کنید و مسیر بهبودی و آرامش روانی را با همراهی یک متخصص طی نمایید.