آیا خواهان این هستید که اطلاعات خود را در رابطه با تله یا طرحواره شکست افزایش دهید و یا خواهان این هستید که ریشه‌های این تله را پیدا کنید؟ اگر سوالاتی از این قبیل سوالات ذهن شما را درگیر خود کرده است با این مقاله همراه باشید. ما در این مطلب به بررسی تله شکست پرداخته و سپس به نشانه‌ها، ویژگی‌ها، ریشه‌ها و روش‌های درمانی این مشکل پرداخته و آنها را با شما در میان می‌گذاریم.
تله شکست چیست؟
اگر شما هم جزو آن دسته از افرادی هستید که تصور میکنید به موفقیت زیادی در زندگی خود دست پیدا نکرده‌اید و یا فکر میکنید زندگی شما با مشکلات مختلفی در حوزه‌های متنوع عاطفی و احساسی، اقتصادی و مالی، تحصیلی و یا شغلی همراه بوده است، باید گفت تا حدی با تله شکست در زندگیتان دست و پنجه نرم میکنید. در واقع، باید گفت این طرحواره جز یکی از شایع‌ترین طرحواره‌ها بین بزگسالان است. شما با افزایش آگاهی خود در رابطه با این تله میتوانید تا حد زیادی به کنترل این مشکل پرداخته و احساسات منفی همچون خود کم بینی، عدم دستیابی به موفقیت، احساس شکست و ناتوانی را از خود دور کنید.
براساس تحقیقات انجام گرفته علت اصلی شکلگیری این تله به دوران کودکی و نوع رابطه کودک با والدین خود در آن دوران بازمی‌گردد. به عنوان مثال، اگر شما والدینی داشته‌اید که در کودکی دائماً شما را سرزنش می‌کرده‌اند احتمال اینکه با این تله در زندگی خود مواجه شوید بیش از دیگر افراد است. البته جای نگرانی وجود ندارد شما با ریشه یابی این مشکل و کنترل رفتارهای ناشی از آن میتوانید به درمان طرحواره شکست پرداخته و زندگی خود را از قبل بهتر کنید.
مقاله پیشنهادی: « 6 نشانه مهم اختلال شخصیت مرزی یا بوردرلاین»
نشانه‌های تله یا طرحواره شکست
حالا که با تله شکست آشنا شده‌اید، بیایید نگاهی به نشانه‌هایش داشته باشیم تا سریعتر بتوانیم این نشانه‌ها و ویژگی‌ها را درون خود یا نزدیکانمان شناسایی کرده و به حل آنها بپردازیم. از جمله این نشانه‌ها می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
-
عدم تلاش برای دستیابی به موفقیت در حوزه‌های مختلف شغلی و یا تحصیلی، و یا تصور دائم در مورد اینکه مسائلی همچون وجود مدیر ناکارآمد، شرایط بد اقتصادی، وجود خانواده فقیر و… باعث عدم دستیابی شما به موفقیت شده‌اند. در چنین مواردی ممکن است این عدم موفقیت ناشی از فعال بودن تله شکست در شما باشد.
-
انتخاب و باقی ماندن در شرایطی که متناسب با شرایط و سطح زندگی شما نیست. تصور کنید شما فردی هستید که هوش و ذکاوت زیادی دارید اما از هوش خود برای ارتقای درآمد و یا سطح زندگیتان بهره نمی‌برید. بلکه ترجیح‌تان باقی ماندن در شرایط بد و سخت جاری است.
-
وجود احساساتی همچون ناکارآمدی، خودکم بینی، ارزشمندی پایین، حقارت و بی استعداد بودن در شما میتواند از نشانه‌های دیگر طرحواره شکست باشد. در حقیقت، اگر شما انسانی با درآمد مناسب و متوسط هستید و سطح زندگی اجتماعی متوسطی دارید باید حس افتخار و ارزشمندی از خود داشته باشید. در صورت عدم وجود احساساتی همچون خود ارزشمند پنداری باید گفت دارای این تله ذهنی هستید.
-
عدم تلاش برای خلاق بودن و یا ارائه ابتکار عمل در زندگی شخصی و حرفه‌ای خود میتواند از نشانه‌های دیگر تله شکست باشد.
اگر نشانه‌ها و ویژگی‌های فوق در زندگی شخصی و حرفه‌ای شما به وضوح قابل مشاهده هستند، حتماً از یک روانشناس یا طرحواره درمانگر برای رفع و یا درمان این تله کمک بگیرید. شروع رواندرمانی پس از مدتی میتواند به مدیریت تله شکست در زندگیتان کمک کند.
ویژگی‌های طرحواره شکست
اگر بخواهیم نگاهی به ویژگی‌ها و مشخصه‌های تله شکست داشته باشیم باید بگوییم ویژگی‌هایی نظیر خود کم بینی، وجود حس حقارت، کمبود اعتماد به نفس، باور به عدم دستیابی به موفقیت در حوزه‌های مختلف شغلی و شخصی، اجتناب از کارهایی که میتواند منجر به نتیجه شود، عدم وجود آرامش و پذیرش درونی و …، همگی جز مشخصه‌های بارز این تله هستند. به همین علت، توصیه می‌شود در صورتی که نشانه‌های این تله را درون خود مشاهده کردید حتماً از یک متخصص طرحواره‌درمانگر برای رفع احساسات منفی و درمان این تله کمک بگیرید. در واقع، عدم درمان این تله میتواند شما را از زندگی باکیفیت، رضایت‌بخش و ایده‌آل دور نگه دارد. به این ترتیب، شما با گذشت سال‌ها از هر آنچه که خواهان آن هستید دور خواهید ماند. پس حتماً این مشخصه‌ها را درون خود بررسی کرده و سپس متناسب با نتیجه کسب شده برای درمان و رهایی از این مشکل تلاش نمایید. درصورت نیاز میتوانید با تکمیل پرسشنامه تله‌های زندگی نیز نسبت به وضعیت تله شکست در خود آگاه شوید.
خدمات آنلاین مشاوره اختلال شخصیت
ریشه‌های تله شکست
حالا که با تله شکست، نشانه‌ها و ویژگی‌های این مشکل بیشتر آشنا شده‌اید بیایید به بررسی ریشه‌های این طرحواره بپردازیم. از جمله ریشه‌های مختلف این تله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
برجسته کردن شکست‌های قبلی
گاهی اوقات در خانوادهها موفقیت بسیار مهم تلقی می‌شود و والدین و اطرافیان حساسیت زیادی به عدم موفقیت و شکست نشان می‌دهند. این موضوع باعث می‌شود کودک از همان ابتدا به شکل افراطی درصدد کسب موفقیت باشد. به نوعی نیاز افراطی به موفقیت و فرار افراطی از شکست موجب آسیب‌پذیری ذهنی فرد در مقابل تله شکست می‌شود.
-
اعتماد به نفس پایین
بنا به دلایل و شرایط مختلفی همچون عدم وجود شرایط مالی مناسب، مهاجرت به شهر یا کشوری جدید، رتبه اجتماعی پایین والدین و غیره کودک با اعتماد به نفس پایین رشد میکند. این موضوع معمولاً باعث احساس همیشگی نقص و خودکمبینی در کودک شده و میتواند منجر به شکل گیری طرحواره شکست در او شود.
-
داشتن یک یا دو والد بسیار موفق
هنگامی که والد یا والدین کودک بسیار موفق باشند پس از مدتی کودک از طریق مقایسه خود با آنان، با حس خود کم‌بینی و ارزشمندی کم مواجه می‌شود. این وضعیت در صورت عدم مدیریت صحیح میتواند باعث خلق حس خود کم بینی و گیر‌افتادن در تله شکست در کودک شود.
-
داشتن والدین انتقادگر
هنگامی که پدر یا مادر یا هر دوی والدین دائماً کودک را در حوزه‌های مختلف ورزشی، تحصیلی، نحوه برقراری ارتباط و… مورد انتقاد و سرزنش قرار می‌دهند، در واقع، شرایط سختی برای کودک خود ایجاد می‌کنند. این شرایط ، در نهایت باعث خلق حس نقص و خود کم بینی در کودک شده و موجب کاهش اعتماد به نفس او می‌شود. این حس در بزرگسالی منجر به ایجاد طرحواره شکست در زندگی فرد می‌شود.
-
مقایسه کودک توسط والدینش
اگر کودک دائماً در محیط خانه یا مدرسه توسط والدین و یا معلم خود مقایسه شود پس از مدتی دچار حس خود کم‌بینی می‌شود. در نهایت، این حس خود به صورت تله شکست در بزرگسالی خود را نشان می‌دهد.
مقاله پیشنهادی: «رفتار درمانی شناختی یا CBT چیست؟»
درمان طرحواره شکست
معمولاً برای درمان و تغییر طرحواره شکست به کمک روانشناس طرحواره درمانگر نیاز است. درمانگر از طریق صحبت با افرادی که در کودکی با این تله مواجه شده‌اند، سعی در تغییر باورها و تصورات ذهنی از کودکی میکند. پس از مدتی تصویر ذهنی شخصی که دچار این تله شده است تغییر کرده و به صلح با کودک درون خود می‌رسد. در نهایت، این صلح میتواند احساساتی همچون پذیرش خود و صلح درون را در فرد افزایش دهد. نکته مهمی که برای درمان تله شکست بسیار حائز اهمیت است نحوه برخورد نزدیکان و اعضای خانواده مراجع با فرد است. اینکه مراجع از حمایت عاطفی و درک اعضای خانواده، دوستان و یا نزدیکانش برخوردار باشد میتواند به درمان سریعتر او کمک کند. در حقیقت، آگاهی مراجع از احساسات درونی خود و تاثیرات این تله میتواند به درمان و بهبودی کارآمد و سریعتر مراجع کمک کند. در ضمن، گاهی در موارد آشفتگی شدید، مراجع به درمان از طریق دارو نیز نیازمند است.
نتیجه‌گیری
در انتها، باید گفت طرحواره شکست میتواند در سطوح مختلف زندگی اشخاص را تحت تاثیر قرار دهد. به همین علت، پیشنهاد می‌شود پس از آگاهی از وجود چندین نشانه ذکر شده در خود حتماً از درمان توسط طرحواره درمانگر برای رفع مشکلات‌تان بهره ببرید. به این ترتیب، پس از مدتی در بهترین شرایط ممکن خود زندگی خواهید کرد و به اهداف مدنظرتان به بهترین شکل ممکن دست پیدا خواهید کرد.
2 دیدگاه دربارهٔ «طرحواره شکست | تشخیص و درمان تله شکست»
سلام
ممنونم از مطالب خوبتون آقای دکتر. واقعا عالی بود.
ممنون از همراهی شما