ما در این مطلب به طرحواره محرومیت هیجانی می‌پردازیم و پس از آن راه حل‌هایی در رابطه با رهایی از تله محرومیت هیجانی ارائه می‌دهیم. شما متناسب با این موارد می‌توانید در این باره که آیا درگیر این طرحواره هستید و یا نه؟ تصمیم‌گیری کنید. علاوه بر این، می‌توانید از راهکارهایی که در ادامه برای درمان این طرحواره ارائه می‌شوند هم استفاده کنید. حالا بیایید با این طرحواره بیشتر آشنا شویم.
تعریف طرحواره
در واقع، برای تعریف طرحواره باید گفت طرحواره یک چارچوب ذهنی یا مفهوم شناختی است که به سازماندهی و تفسیر اطلاعات موجود در ذهن و یا اطلاعات دریافتی از محیط فرد کمک می‌کند. معمولاً، طرحوارهها مفید هستند، زیرا به ما توانایی تفسیر حجم وسیعی از اطلاعات که در محیط زندگی، محیط تحصیلی، محیط شغلی و … وجود دارند را می‌دهند. در واقع طرحوارههای ذهنی به تفسیر بهتر وقایع کمک میکنند.
اما همیشه هم طرحوارهها مفید نیستند. گاهی ممکن است طرحوارههای فرد در فرایند تحول از کودکی تا بزرگسالی، به شکل سوگیرانه رشد یابد. در این زمان دیگر با طرحواره های شناختی نرمال مواجه نیستم، بلکه طرحوارههای آسیبزا ظهور پیدا میکنند. این طرحوارهها ممکن است فرد را برای انجام رفتارهای نابهنجار و شروع و تداوم اختلالات رفتاری آماده سازند. این طرحوارهها را می‌توان «طرحوارههای ناسازگارانه» یا به زبان دیگر تله‌های زندگی نامید. تله‌ها یا طرحوارهها در اصل یک باور عمیق در زندگی افراد است که سال‌های سال در ذهن اوست. این تله ها یا طرحوارهها به قدری در زندگی ما گسترده و فراگیر است که به یک الگوی رفتاری، احساسی و ذهنی تکراری در زندگی تبدیل می‌شوند. تله‌های زندگی معمولاً یک ماهیت خود آسیب‌رسان داشته و می‌تواند مانع رشد و پیشرفت افراد شود.
در حقیقت، طرحوارهها بر دانش شما در رابطه با خودتان متمرکز هستند. که این مسئله هم شامل هر آنچه در رابطه با خودتان می‌دانید و هم ایده‌هایی در رابطه با خود ایده‌آلتان است. در ضمن، بد نیست بدانید تغییر طرحوارهها در دوران کودکی آسان‌تر از بزرگسالی است. معمولاً طرحواره‌هایی نظیر تله محرومیت هیجانی تا سال‌های انتهایی زندگی فرد پابرجا می‌مانند، علت آن هم این است که تغییر طرحوارهها کاری دشوار و مشکل است. البته در مواردی که افراد شروع به تغییر آهسته طرحواره‌هایشان میکنند با شواهدی که نیازمند اصلاح هستند، هم مواجه می‌شوند.
مقاله پیشنهادی: «5 تا از مهمترین نشانه‌های اختلال شخصیت»
دلایل شکل‌گیری طرحواره محرومیت هیجانی
تله محرومیت هیجانی از اصلی‌ترین طرحوارهها است. معمولاً به دلیل وجود علائم کم این تله تشخیص آن سخت و دشوار است. در واقع، باید گفت این تله خود را همچون یک خلاء یا احساس پوچی نشان می‌دهد. افراد دارای طرحواره محرومیت هیجانی با یک احساس عمیق عدم دریافت توجه از سمت دیگران در کشمکش هستند. از جمله دلایل شکل گیری طرحواره محرومیت عاطفی می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
-
عدم برخورداری از حمایت عاطفی در کودکی می‌تواند باعث خلق و شکل‌گیری طرحواره محرومیت هیجانی شود.به عنوان مثال، تصور کنید به کلیه نیازهای جسمی کودک پاسخ داده شده است. اما کودک دچار محرومیت عاطفی است و پاسخی برای نیازهای عاطفی‌اش پیدا نمی‌کند. بدین صورت، کودک درگیر تله محرومیت هیجانی می‌شود.
-
همچنین، زمانی که به نیازهای عاطفی کودک جواب داده نمی‌شود، کودک احساس نامرئی بودن، بی‌توجهی و بی‌اهمیت بودن پیدا می‌کند. در حقیقت، کودک احساس میکنند وجودش اهمیتی ندارد و در ارتباط با اطرافیان خود دچار شکست شده است.
-
مشکل سوم، تایید طلب بودن فرد است که می‌تواند باعث گرایش فرد به سمت این طرحواره شود. در واقع، افرادی که به صورت افراطی در صدد تاییدطلبی از دیگران باشند، هر چقدر هم که تایید دریافت کنند بازهم احساس عدم توجه از سمت دیگران دارند. این امر باعت می‌شود که مدام به مورد توجه دیگران قرار گرفتن حساس باشند.
تاثیر تله محرومیت هیجانی در ارتباط عاطفی
تله محرومیت هیجانی می‌تواند باعث ایجاد روابط ناسالم بین افراد مختلف شود. هنگامی که شما درگیر این مشکل باشید دائماً در زندگی خود با افراد ناسالمی برخورد می‌کنید و درگیر روابط ناسالم و منفی می‌شوید. در واقع، اگر شما درگیر این طرحواره باشید نمی‌توانید رابطه سالمی در زندگی برای خود ایجاد کنید. به همین علت، پیشنهاد می‌شود در صورتی که درگیر این تله هستید حتما به کمک یک روان درمانگر به حل این مشکل بپردازید. در ضمن، حتماً به احساسات و عواطف خود در این رابطه توجه لازمه را داشته باشید تا بتوانید سریعتر این مشکل را حل کنید.
روشهای مواجهه با طرحواره محرومیت هیجانی
باید گفت اغلب ما بارها الگوهای یکسانی را در روابط خود ایجاد کرده‌ایم. به طوری که احساس می‌کنیم بارها و بارها تحت تاثیر یک پروسه قرار گرفته‌ایم و فقط با یک فرد در ارتباط بوده‌ایم. در حقیقت، باید گفت این پدیده برای اغلب افراد رایج است. البته، همواره راهی برای شکستن این الگوها و خلق روابط جدید و رضایت بخش وجود دارد.
طرحواره‌هایی همچون طرحواره محرومیت هیجانی می‌توانند باعث خلق باورهای قوی در رابطه با ما، دیگران، روابط و جهان شوند. رها کردن و گذشتن از طرحوارهها امری سخت و دشوار است. طرحوارهها در اوایل کودکی از طریق تجربیات ما با محیط خود، از جمله خانواده، همسالان، و خواهران و برادران ایجاد می‌شوند. سپس زمانی که با محیط خود کنار آمدیم می‌توانیم به آنها واکنش نشان دهیم. این پاسخ معمولاً واکنش‌های انطباقی و معقولی نسبت به محیط و تربیت ما ارائه می‌دهند. به عنوان مثال، افرادی که طرحواره رهاشدگی دارند معمولاً توسط شخصی که دوستش دارند رها می‌شوند و یا ممکن است این طرحواره در اوایل کودکی و به دلیل عدم برخورداری از مراقبت مناسب رخ داده باشد.
مقاله پیشنهادی: «مهمترین سوالات در مورد طرحواره درمانی اختلال شخصیت مرزی»
یاری گرفتن از تراپیست
شما برای مقابله با این طرحوارهها باید از کمک یک تراپیست و یا روانشناس کاربلد استفاده کنید. آگاه بودن از حستان می‌تواند باعث شود تمایل زیادی برای رفع مشکلاتتان داشته باشید. به همین علت، توصیه می‌شود مسئول انتخابهای خودتان باشید و نتایج انتخابهای خودتان را برعهده داشته باشید. سعی کنید، علت احساسات خود را متوجه شوید و با توجه به احساساتتان نیازهایتان را برآورد کنید.
دوری از افراد و روابط ناسالم
پس از آن برای رهایی از تله محرومیت هیجانی از برقراری رابطه با افراد ناسالم دوری کنید. به این ترتیب، در سریعترین زمان ممکن و با کمترین آسیب می‌توانید از تله محرومیت هیجانی بیرون آمده و به درمان این طرحواره بپردازید.
مدیریت احساسات و حالات روحی و روانی
در نهایت، به مدیریت احساسات و روابط خود بپردازید و با توجه به وقایعی که برایتان رخ می‌دهند شرایط مناسبی برای خود خلق کنید. اینکه بتوانید به مدیریت احساسات خود پرداخته و از علت رخداد احساساتتان آگاهی پیدا کنید امری مهم و ضروری است.
نقش مشاوره در مواجهه با طرحواره محرومیت هیجانی
اولین قدم برای بهبودی و گذر از تله‌ها، آگاهی فرد از نیازهای عاطفی خودش است. اکثر افرادی که دچار طرحواره محرومیت هیجانی هستند معمولاً هیچ آگاهی در رابطه با نیازهای خودشان ندارند. علت آن را هم می‌توان در دور ماندن آنها از احساسات طبیعی‌شان مشاهده کرد. لذا، مشاور و درمانگر می‌تواند همچون نیروی کمکی به این اشخاص برای رفع نیازهای عاطفی‌شان کمک کند.
در واقع، مشکل این اشخاص داشتن رفتار ناسازگارانه در برآورده سازی نیازهایشان است. مثالی در این مورد؛ تصور کنید، شخصی احساس تنهایی و بی مهری می‌کند و به همین دلیل، می‌خواهد زمان بیشتری را با دوست یا خویشاوندی خود سپری کند. سپس به دوست خود اطلاع می‌دهد که خواهان گشت و گذار با او است. البته، دوست وی با توجه به شرایط خود مجبور به عدم پذیرش این پیشنهاد می‌شود. به این ترتیب، فردی که دچار طرحواره محرومیت هیجانی است بیش از گذشته احساس تنهایی و غم می‌کند. در حقیقت، باید گفت مشکل این افراد از حسی که به دست می‌آورند نشات می‌گیرد. همچنین، ترس از برآورده نشدن انتظارات هم می‌تواند باعث خرابکاری در برنامه‌ها شود. در اینجا، مشاور و روانشناس می‌تواند شرایط را برای فردی که دچار این تله است با ارائه راهکارهای کاربردی و کارآمد قابل حل کند. به این ترتیب، شرایط برای شخصی که درگیر تله شده است پس از شروع و تداوم درمان می تواند نرمالتر و طبیعی‌تر شود.
نتیجه‌گیری
موارد ذکر شده به شما کمک میکنند تا با طرحواره محرومیت هیجانی بیشتر آشنا شوید، و بدانید چگونه با این مشکل مواجه شده و چگونه آن را پشت سر بگذارید و از پس این مشکل به کمک روانشناس و تراپیست بربیایید. در ضمن، تک تک موارد ذکر شده را با هدف بهبود شرایط خود رعایت نمایید تا در نهایت به نتیجه مثبت مدنظرتان دست یابید.
