فوبیا یکی از اختلالات شایع بین افراد مختلف است که انواع متفاوتی دارد. پس اگر خواهان این هستید که اطلاعات مفیدی در رابطه با اختلال هراس و یا انواع مختلف آن به دست آورید؛ و یا اگر تصور می‌کنید خودتان دچار این مشکل هستید، با این مطلب همراه باشید تا بتوانید اطلاعات بیشتری در رابطه با این مشکل و نحوه درمان این اختلال به دست آورید.
تعریف و علت فوبیا یا اختلال هراس چیست؟
ترس همراه با واکنش روانی، جسمانی و عاطفی شدید را فوبیا می‌گویند. این اختلال به دلایل متعددی همچون اضطراب زیاد، تجارب ناخوشایند کودکی و یا افسردگی رخ می‌دهد. در واقع، این وضعیت به ترس شدید و غیرمنطقی از اشیا و یا موقعیت‌های بی‌خطر که به واسطه استرس و اضطراب شدید رخ داده‌اند، اشاره دارد.
ممکن است، تصور کنید این مشکل مشابه اضطراب و استرس شدید حین سخنرانی یا امتحان است. اگرچه این تصور درست است، اما باید گفت این اختلال یک حالت روانی بلندمدت و نسبتاً شدید بوده که باعث ایجاد واکنش‌های شدید جسمی و روانی در فرد میشود. فوبیا ممکن است بر توانایی‌های مختلف شما در محل کار، مدرسه یا محیط‌های اجتماعی تأثیرات منفی فراوانی داشته باشد و در واقع زندگیتان را مختل کند. در ضمن، بد نیست بدانید اگر این اختلال بر زندگی شما تاثیر منفی‌ای نداشته باشد نیازی هم به درمان آن حس نمی‌شود. اما اگر تاثیرات منفی فراوانی بر زندگی شما گذاشته باشد، بهتر است آن را درمان کنید. اختلال فوبیا یا هراس را می‌توان با تکنیکهای درمان شناختی – رفتاری ( و دارو به حداقل رسانده و حتی آنها را از بین برد.
رایجترین انواع فوبیا
همانطور که به این مسئله اشاره کردیم باید گفت فوبیا یا هراس انواع مختلفی دارد که در ادامه به چند مورد از رایجترین فوبیاها اشاره می‌کنیم:
-
اولین اختلالی که به آن می‌پردازیم با نام اختلال اضطراب اجتماعی یا سوشیال فوبیا شناخته میشود. این اختلال به ترس شدید حین انجام کاری (سخنرانی، غذا خوردن، صحبت کردن و …) در حضور جمع اشاره دارد. افراد دارای فوبیای اجتماعی به دلیل ترس شدید از ارزیابی شدن، تقریباً از انجام هرگونه فعالیت اجتماعی اجتناب کرده و از بودن با جمع آشفته میشوند. این افراد ترجیح میدهند تا حد ممکن از انجام فعالیت در جمع اجتناب کنند. اگر از آنها خواسته شود تا کاری را در حضور جمع انجام دهند، تا زمانی که قرار است این کار انجام شود درگیر اشتغال ذهنی فراوان با موضوع شده و معمولاً تصورات منفی در مورد نتیجه کار دارند.
-
ترس از مکانهای باز یا ازدحام که به آن آگورافوبیا هم گفته میشود، یکی دیگر از انواع فوبیا است. در این حالت فرد از بودن در مکانهای پرازدحام و شلوغ مثل بازار، میادین شلوغ شهر، ورزشگاه‌ها و … به شدت واهمه دارد. فرد مبتلا نگران آن است که مبادا در چنین فضاهایی به دلیل ازدحام جمعیت اتفاق ناگواری برای وی بیفتد. این افراد معمولاً به شدت از حضور در چنین مکانهایی گریزان هستند و با دلایل مختلف سعی دارند از رفتن به مکانهای شلوغ طفره بروند.
-
هراس از مکانهای بسته مثل آسانسور و … نیز جزو انواع فوبیا است. در اصطلاح علمی به آن کلاستروفوبیا گفته میشود. این افراد از قرار گرفتن در فضاهای بسته که در آن راه فرار وجود ندارد مثل آسانسور، محفظه MRI و … به شدت گریزان هستند.
-
فوبیای ترس از خون، تزریق و جراحت نیز یکی از انواع شایع هراس است. این افراد از انجام اقدامات و مداخلات پزشکی به شدت واهمه دارند. طوری که در زمان بیماری نیز تا حد امکان از تزریق آمپول فرار میکنند. معمولاً افرادی که در فرایند تزریق، خونگیری و جراحت دجار افت فشار یا قند خون میشوند از اختلال فوبیا رنج میبرند.
-
اختلال بعدی ترس از عنکبوت است. آراکنوفوبیا که به ترس از عنکبوت‌ها اشاره دارد و در برگیرنده واکنش ترس این حیوانات است. البته، گاها وجود تصویری از یک عنکبوت یا فکر کردن به آن هم می‌تواند منجر به ایجاد حس ترس و وحشت شدید در فرد شود.
-
اوفیدیوفوبیا با عنوان ترس از مارها شناخته میشود. این اختلال بین اشخاص مختلف بسیار رایج است و اغلب دربردارنده تجربیات شخصی یا تأثیرات فرهنگی اشخاص است. برخی معتقدند علت وجود این اختلال سمی بودن مارها و آسیب آنها به انسان‌ها است.
-
ترس از ارتفاع که گاها تحت عنوان آکروفوبیا هم شناخته میشود حدود ۶ درصد از زندگی اشخاص را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این ترس با ایجاد حملات اضطراب و اجتناب از مکانهای دور همراه است. افرادی که از این فوبیا رنج میبرند، خواهان دوری کردن از مکانهای مرتفع نظیر پل‌ها و یا ساختمان‌ها هستند.
-
ایروفوبیا یا ترس از پرواز حدود ۱۰ تا ۴۰ درصد از زندگی بزرگسالان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بد نیست بدانید معمولا تصادف در هوا به ندرت رخ می‌دهد و حس ترس از پرواز حسی غیرمنطقی است. برخی از علائم رایج این اختلال شامل لرزش اعضای بدن، وجود ضربان سریع و احساس سرگیجه است.
چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به هراس یا فوبیا هستند؟
در کل، باید گفت اغلب افرادی که با تجربه‌های ترس در دوران کودکی دست و پنجه نرم میکنند و یا به نوعی از طریق مشاهده ترس اطرافیان و یا شنیدن داستان‌هایی در مورد موضوعات ترسناک سروکار داشته‌اند، بیشتر ممکن است دچار این اختلال شوند. البته سابقه خانوادگی هراس و فوبیا نیز در ابتلا به آن بی‌تاثیر نیست.
علائم فیزیکی و جسمانی فوبیا یا هراس چیست؟
فوبیا یا هراس با علایم فیزیکی فراوانی همراه است که از جمله آنها می‌توان به مواردی همچون تپش قلب، اضطراب فراوان و یا لرزش دست‌ها اشاره کرد. اولین راه درمان فوبیا تشخیص این مسئله است که آیا فرد دچار این مشکل است یا نه؟ برای تشخیص این موضوع در ابتدا باید با استفاده از معاینه فیزیکی، تست و آزمایش متوجه وجود عوامل جسمانی و روانی مشکلات شد.
از جمله علایم روانی و فیزیکی دیگر فوبیا می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
- دوری از شی، حیوان یا مکانی که موجب هراس فرد است
- عرق کردن بدن
- حالت تهوع
- سرگیجه
- احساس ترس دائمی و مداوم
- اشتغال ذهنی فراوان با منبع ترس
مقاله پیشنهادی: «تله‌های زندگی چیست؟ 11 نوع تله زندگی »
آیا فوبیا قابل درمان است؟ درمان فوبیا و هراس
بد نیست بدانید فوبیاها معمولاً به درمان درمان پاسخ مناسبی میدهند، و درمان آنها می‌تواند باعث کاهش شدت مشکل و نیز رفع برخی محدودیتها در زندگی بشوند. به این ترتیب، عملکرد شما در زندگی روزمره‌تان بهبودی قابل ملاحظهای پیدا میکند. برای پاسخ به این سوال که آیا فوبیا قابل درمان است یا نه؟ باید گفت بله. در ادامه شما را با روشهای درمانی این اختلال بیشتر آشنا می‌کنیم:
دارو درمانی
درمان با دارو جز گزینه‌های سنتی درمان این اختلال است. شما می‌توانید برای درمان دارویی به روانپزشک یا متخصص اعصاب و روان مراجعه کنید و داروی مناسب بیماری خود را دریافت کنید. با توجه به مشکل شما، سابقه بیماری و شدت اختلال درمان دارویی برای افراد مختلف، می‌تواند متفاوت باشد.
روان درمانی
روان درمانی که توسط روانشناسان و روانشناسان بالینی انجام میشود، به عنوان اولین درمان موثر برای درمان انواع اختلالات هراس است. این درمان به شما کمک میکند تا درک بهتری از اختلال خود پیدا کرده و روشهای مقابله موثر با آن را یاد بگیرید. علاوه بر این، رواندرمانی تاثیر طولانی مدت‌تری نسبت به سایر روشهای درمانی دارد. نوعی از روان درمانی به نام رفتار درمانی شناختی یا CBT به شخص کمک میکند تا با استفاده تمرینات و تکنیکهای مختلف بر علایم و نشانگان اختلال فوبیا غلبه کند.
تغییر سبک زندگی و استفاده از درمان‌های خانگی
در حالی که گاها برای درمان اختلال هراس نیاز به درمان حرفه‌ای است اما تغییر شیوه زندگی و یا خودمراقبتی هم می‌تواند به کنترل اختلال شما کمک کند. پایبندی به برنامه خودمراقبتی از خود، استفاده از یک گروه پشتیبان و امن دوستانه، ورزش مداوم، کنترل استرس و افزایش آرامش زندگی جز مواردی هستند که می‌توانند به افزایش مواجهه با موضوعات هراس‌آور کمک کرده، در درمان فوبیاهایتان موثر باشند. این درمانها اگرچه تا حدی استرس را کاهش میدهند، ما هیچ وقت به عنوان یک درمان موثر مطرح نشده‌اند.
نتیجه‌گیری
در انتها، امیدواریم این مقاله نکات کاربردی و کلیدی فراوانی در رابطه با اختلالات مختلف هراس، روشهای درمان و انواع آنها را برای شما فراهم کرده باشد. حتماً موارد ذکر شده برای درمان و یا کاهش رنج و مشکلات ناشی از این اختلال را مدنظر داشته باشید تا بتوانید به درمان و یا ارائه راه حل برای این مشکلات بپردازید. در ضمن، حتما نظر خود در رابطه با این مقاله و راه حل‌های کاربردی درمان این اختلال را با ما در میان بگذارید.
